Liberal demokrasinin krizine bir çözüm önerisi olarak radikal demokrasi projesi üzerine bir inceleme

Abstract

İlk uygulamaları Antik Yunan Dönemi'ne dayanan demokrasi kavramının, tanımı üzerinde uzlaşılamadığı gibi birçok modeli de bulunmaktadır. Elde edilen bilgiler doğrultusunda demokrasinin ilk uygulama örneği, Antik Yunan polislerinden biri olan Atina'da doğrudan demokrasi şeklinde görülmektedir. Burada yaklaşık iki yüzyıl uygulanan demokrasi, Makedon hakimiyeti sonrası uzunca bir süre tarih sahnesinden silinmiştir. Demokrasi, iki bin yıllık yok oluşunun ardından 17. yüzyılda düşünsel olarak, 19. yüzyılda da temsili demokrasi olarak uygulamada yerini almıştır. Yeniden ortaya çıkan demokrasinin eksikliklerinin giderilmesi için ortaya farklı model önerileri atılmıştır. Modern dönemde kapitalizmin de gelişmesine paralel olarak karar alma süreçlerinde temsile dayanan liberal demokrasi modeli genel kabul görmüştür. Ancak liberal demokrasi, 20. yüzyılın sonlarından itibaren temsil, meşruiyet ve yönetilemezlik gibi konularda eleştiriye maruz kalmıştır. Öncelikle sosyal demokrasi; liberal demokrasinin eksikliklerine karşı alternatif bir model geliştirmiş, ancak uygulamaya geçirilememiştir. Liberal demokrasinin krizde olduğu konusunda hemfikir olan bir başka model de Radikal Demokrasi kuramcılarıdır. Radikal Demokrasi savunucularına göre, postmodern olarak adlandırılan günümüz dünyasında, hem devlet hem de devlet-sivil toplum ilişkileri değişim ve dönüşüm içerisindedir. Ancak mevcut demokrasi modeli, bu değişim ve dönüşümlere uyum sağlayamadığı için alternatif demokrasi modeline ihtiyaç vardır. Bu kuramcılar, liberal demokrasiye karşı öne sürdükleri çözüm önerileri bakımından birbirlerinden ayrılmaktadırlar. Bu çalışma kapsamında radikal demokrasi başlığı altında, Jürgen Habermas yorumuyla müzakereci demokrasi modeli önerileri ve Chantal Mouffe'un öncülüğündeki agonistik demokrasi modeli ve ilgili tartışmalar ele alınacaktır. Habermas'ın geliştirdiği müzakereci demokrasi kuramı ile liberal demokrasi krizinin aktif yurttaş katılımı, sivil toplum, kamusal tartışma aracılığıyla aşılabileceğini savunmaktadır. Uzlaşı temelli olan müzakereci demokrasi, uzlaşının gerçek demokrasiyi ortadan kaldırdığını düşünen Mouffe tarafından eleştirilir. Chantal Mouffe'un agonistik demokrasi modeli, farklılıkların siyasallaşması düşüncesini esas alır. Tezin yöntemi liberal demokrasi, müzakereci demokrasi ve agonistik demokrasi modelleri ve onların eleştirilerinin betimleyici bir analiz yöntemi kullanılarak tartışılmasıdır.