Dinar İncesu rüzgar enerji santrali ve çevresindeki kuş göç hareketliliğinin araştırılması

Abstract

Bu çalışmada su kuşları ve süzülerek göç eden kuşlar için beslenme, dinlenme, konaklama ve geçiş bölgesi olan Göller Yöresinde kurulu olan İncesu Rüzgâr Enerji Santralinin (RES) kuşlara ve yaban hayatına olan etkileri araştırılmıştır. Buna göre; bölgede yaşayan ve geçiş yapan kuş türlerinin bölgesel statüleri, göçmen türlerin geçiş rotaları, görülme sıklıkları, yerden uçuş yükseklikleri, en yakın türbine göre yatay uçuş mesafeleri, türbin çevresinde yuvalanan kuş türlerin tespiti ve türbinlerle olan etkileşimleri incelenmiştir. Ayrıca türbin altı karkas tarama çalışmaları yapılarak ölü ya da yaralı kuşlara bakılmıştır. Bununla birlikte İncesu RES'in 'habitat kaybı, rahatsızlık etkisi, bariyer etkisi, çarpışma sonucu ölüm ve yaralanma gibi kuşlara olan potansiyel etkileri değerlendirilmiştir. RES sahası ve çevresi ile Karakuyu Sazlıklarını kapsayan yaklaşık 5 kilometrelik alanda 2017 yılında gerçekleştirilen toplam 63 günlük ornitolojik izleme çalışmasında 17 takımdan 33 familyaya ait toplam 108 kuş türü saptanmıştır. Bu türlerden 49'u yerli (Y), 25'i yaz ziyaretçisi (YZ), 17'si kış ziyaretçisi (KZ) ve 17'si de transit göçer (T)'dir. Tespit edilen kuşların 1.574 defada toplam 13.170 bireyi kaydedilmiştir. En fazla tür sayısına mayıs (62 tür) ve ekim (58 tür) aylarında rastlanılmıştır. En az tür de kasım (26 tür) ve aralık (30 tür) aylarında gözlenmiştir. RES sahası içinde gözlenen kuş türlerinin üreme bilgilerine bakılmıştır. Bu türlerden 13'ünün (%16,9) kesin ürediği, 7'sinin (%9,1) kuvvetle olası, 25'inin (%32,5) olası ve 32 (%41,6) kuş türünün de üremediği kaydedilmiştir. Yerden uçuş yükseklikleri ve en yakın türbine olan yatay uzaklıklarına dikkate alınarak bu alan içinde 13 hedef kuş türü belirlenmiş ve detaylı izlenmiştir. Buna göre kuzgun ve kerkenez 56'şar defa ile en fazla gözlem sıklığına sahipken birey sayısı açısından da 172 birey ile en fazla kızılgagalı dağ kargasının izlendiği tespit edilmiştir. Tespit edilen 13 hedef kuş türünden 9'unun çarpışma alanına girdiği belirlenmiştir. Gözlenen hedef türlerinden 237 uçuştan 40'nın (%16,8) ve 537 bireyden 56 (%10,4) bireyinin türbin çarpışma alanına girdiği saptanmıştır. Türbinlere göre en fazla çarpışma riski T1 nolu türbin bölgesinde gözlenmiştir. Aylara göre de 7 birey ile en fazla çarpışma risk bölgesine ağustos ayında kuzgunun girdiği tespit edilmiştir. Her iki türbin modeli için rotor süpürme alanından en fazla geçiş yapan kerkenez olduğu hesaplanmıştır. Rotor süpürme alanından geçiş yaparken çarpışma olasılığı en yüksek türün de model 1 için %15,62 iken, model 2 için de bu olasılık %15,73 olduğu saptanmıştır. Hedef türlerin kaçınma davranışı göstermediğinde türbin model 1'e göre 0,38 kuş/yıl ve türbin model 2'ye ise 0,047 kuş/yıl çarparak öleceği teorik olarak hesaplanmıştır. Diğer taraftan, RES sahası içinde uçan hedef türlerin kaçınma davranışı gösterdikleri durumda türbin model 1'e 0,021 kuş/yıl ve türbin model 2'ye ise 0,023 kuş/yıl çarparak öleceği hesaplanmıştır. Türbin altlarında yapılan karkas tarama çalışmalarında ölü ya da yaralı kuşlara rastlanılmamıştır.