Yıldırım elektromanyetik darbelerinin yüksek gerilim hatlarına etkilerinin izolatörler ve topraklama açısından incelenmesi

Abstract

Yıldırım, enerji iletim hatlarında en fazla arızaya sebep olan doğa olayıdır. Yıldırım hakkında yapılan çalışmalar genellikle yıldırım kaynaklı oluşan aşırı gerilimleri parafudr yardımıyla çözmek üzerinedir. Yine hat ve direk yükseklikleri, iletken diziliş ve sayıları üzerine de çalışmalar yoğunlaşmaktadır. Literatürde topraklama üzerine de çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmada amaç ise yıldırım kaynaklı oluşan aşırı gerilimlerin sağlıklı bir şekilde toprağa akmasını sağlamak ve hatta yıldırımın oluşturduğu gerilim atlamasını engellemektir. Tez çalışması bilgisayar ortamında PSCAD programından destek alınarak, Bergeron modeli kullanılarak örnek bir iletim hattı modellenmiştir. Modellemede kullanılan direk bilgileri TEİAŞ literatüründen alınmıştır. Yıldırım bilgileri koordinat bazlı olarak MGM'den alınmıştır. Farklı yıldırım şiddetleri iletim hattına düşürülmüş, düşürülen yıldırıma göre hatta ve direklerde oluşan gerilim yükselmeleri incelenmiştir. Bu inceleme yapılırken direk ayak topraklama dirençleri ve izolatör boyları değiştirilerek optimal çalışma şartı oluşturulmuştur. TEİAŞ ve MGM verileri baz alınarak 2 farklı hatta ait arıza örnekleri değerlendirilmiştir. Bu değerlendirme sonucunda enerji iletim hattının işletme koşullarında olması gereken üst topraklama değerleri ve alt izolatör boylarına ilişkin değerlendirmeler yapılmıştır. Bu değerlendirmeler ışığında yıldırım kaynaklı arızaları düşürmek, enerji arz ve kalitesini yükseltmek adına ne gibi adımlar atılmalıdır sorularına cevap aranmıştır.