Toprak suyu potansiyeli ve bitki su stresi indeksi (CWSI) değerlerinin mısır bitkisi su stresinin izlenmesi ve sulama zamanının saptanmasında kullanılabilirliği

Abstract

ntalya koşullarında II. ürün mısır bitkisinde sulama zamanının belirlenmesi ve sulama açısından bazı pratik sonuç lara ulaşılması amacıyla toprak suyu potansiyeli (*) ve bitki su stresi indeksi (CWSI)'nin kullanılabilirliklerinin değer lendirilmesi için 1995 yılında bir tarla denemesi yapılmış tır. Çalışma üç yinelenmeli tesadüf blokları deneme desenine göre ANT-BEY mısır çeşidi ile düzenlenmiş ve Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü arazisinde yürütülmüştür. Çalışmada 90 cm profil derinliğindeki toprağın kullanı labilir su tutma kapasitesinin %25'i (Sx konusu), %50'si (S2 konusu), %75'i (Sa konusu) tüketildiğinde sulanan ve sulanma yan (S-») olmak üzere dört farklı sulama konusu ele alınmış tır. Deneme sırasında profildeki nem değişimi ilk 30 cm'lik katmanda gravimetrik, diğer katmanlarda ise nötronmetre yön temi ile izlenmiştir. Ayrıca, mevsim boyunca 45 cm derinlik teki toprak suyu potansiyeli termokapl higrometre/psikrometre ile, CWSI değerlerinin belirlenmesi için gerekli bitki taç (yüzey) sıcaklıkları ise infrared termometre ile ölçülmüştür. Araştırmadan elde edilen sonuçlar aşağıdaki biçimde özetlenebilir: 1. Yetişme periyodu boyunca Si konusunda 6 sulama yapıl mış ve toplam 251.5 mm, S= konusunda 4 sulama yapılmış ve toplam 326.5 mm, S=> konusunda 2 sulama yapılmış ve toplam 233.8 mm sulama suyu uygulanmıştır. 2. Bitki su tüketimleri konulara uygulanan sulama suyu miktarlarına bağlı olarak değişmiştir. En yüksek su tüketimi 403.9 mm ile en fazla su alan S= konusundan, en düşük su tüketimi ise mevsim boyunca sulanmayan S* konusundan (137.6 mm) elde edilmiştir. Sx ve S^ konulandaki su tüketimleri ise sırasıyla 353.7 ve 304.4 mm olarak belirlenmiştir. 623. Konulara göre dane verimleri farklı gruplar oluştur muş ve en yüksek dane verimi 605.77 kg/da ile kullanılabilir suyun %50" sinin tüketildiğinde sulamaların yapıldığı SE konu sundan, en düşük verim ise 74.02 kg/da ile mevsim boyunca su lanmayan S+. konusundan elde edilmiştir. Sı konusundan 533.28 kg/da ve S.3 konusundan da 457.00 kg/da verim alınmıştır. 4. Çalışmada, Verim= 73.6+3.59 İR (r= 0.99**) eşitliği ile tanımlanabilen bir su-verim ilişkisi elde edilmiştir. 5. Mevsimlik ortalama toprak suyu potansiyeli (*) değer leri Sx, Sa, S:3 veS4 konularında sırasıyla -4.90, -6.23, -8.35 ve -15.52 bar olarak belirlenmiştir, öte yandan, sula nan konularda (Sı, Sa ve Ss) toprak suyu potansiyeli değerle rinin sulamalarla birlikte değiştiği ve bu değerlerin sulama zamanlarında S, konusunda -6.17, S^ konusunda -8.9 ve S» ko nusunda -13.1 bar olduğu saptanmıştır. Sulanmayan S* konu sunda ise mevsim boyunca toprak suyu potansiyeli toprak nemi nin sürekli düşmesine paralel olarak azalmış ve mevsim sonun da minimum -24 bar'a kadar ulaşmıştır. 6. Bitki su stresi indeksinin CCWSI) belirlenmesi ama cıyla elde edilen temel grafikte, mısır bitkisi için üst sınır hattında taÇ-hava sıcaklığı değerleri arasında yaklaşık 4.6 °C*lik bir farkın olduğu belirlenmiştir. Alt sınır hattı nın denklemi de Tc-Ta= 1.39-0.784 VPD olarak elde edilmiştir. 7. Mevsimlik ortalama CWSI değerleri Sı konusunda 0.178, Ss konusunda 0.273, S,-.-, konusunda 0,363 ve mevsim boyunca su lanmayan S* konusunda ise 0.525 olarak belirlenmiştir. Mev simlik ortalama CWSI ile verim arasındaki ilişki ise Verim= 899-1438 CWSI (r= 0.89**) olarak saptanmıştır. Sulamalardan önce CWSI değerleri Sı konusunda 0.271, Sa-'d© 0.390 ve Sa-'de 0.541 olarak belirlenmiştir. 8. Taç örtüsü gelişimi S», Sz ve S» konularında yaklaşık 218. gün, sulanmayan S* konusunda ise 234. gün civarında %100'e ulaşmış daha sonra tüm konularda azalma göstermiştir. 639. Bitki boylarının sulama konularına göre 145-229 cm arasında değiştiği ve en yüksek değerin en fazla su alan S2 konusunda ve en düşük değerin de sulanmayan S*, konusunda meydana geldiği saptanmıştır.