Patara kent bazilikası litürjik taş eserleri

Abstract

Bu tez çalışmasının konusu, Patara'da Kent Bazilikası'nda yapılan kazı çalışmaları sonucunda ele geçen litürjik mimari plastik taş eserlerin belgelenmesi, motif, ölçü ve malzeme bakımından incelenip tasvir edilmesi, Bizans sanatındaki benzer örneklerle karşılaştırılarak işlevlerinin saptanması, tarihlendirilmesi ve belirlenen litürjik elemanların restitüsyon önerisinden oluşmaktadır. Patara Kent Bazilikası yaklaşık 60x30 metre boyutu ile Likya Bölgesi kapsamında bilinen en büyük kiliselerden biridir. Üç nef, narteks ve atriumdan oluşan kısaltılmış haç transept planına sahip yapı, mimari verilere göre M.S. 5. yüzyılın ikinci yarısına tarihlendirilmiştir. Yapılan çalışmalar neticesinde toplamda 187 adet litürjik taş eser ele geçmiştir. Erken Hıristiyanlık Dönemi'ne tarihlediğimiz templon kuruluşunun, altar masasının, kyborium yapısının ve levhalardan bir kısmının değerlendirmeleri yapılarak restitüsyon çalışması tamamlanmıştır. Kuzey-güney yan neflerde kullanıldığı düşünülen yekpare kireç taşından oluşturulmuş dört yönlü trapez kesitli levha parçalarının benzer örneklerine Bizans mimari plastik literatüründe henüz rastlanmamış olması sebebiyle "Monolitik Levha" olarak yeni bir adlandırma önerilmiştir. Yapının farklı evrelerde geçirdiği onarım ve düzenleme çalışmaları ile eserler üzerinde dönemsel bağlantılar kurularak araştırma tamamlanmıştır. Taş eserler üzerindeki motif, ölçü, malzeme ve benzer örnekler doğrultusunda yapılan değerlendirmeler sonucunda eserler yoğunlukta M.S. 5. yüzyıl ila M.S. 6. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir.