Köy tasarım rehberlerinin hazırlanmasında kırsal peyzaj karakterlerinin yeri : Antalya Elmalı örneği

Abstract

Geleneksel alan kullanımları ve doğal çevre ile şekillenen ve kültürel peyzajların en belirgin özelliklerini barındıran kırsal peyzajların ve özellikle de kırsal yerleşimlerin geleneksel dokuyu koruyabilmek ve kırsal yaşantının sürekliliğini sağlamak adına doğru araçlarla yönetilmesi önem kazanmaktadır. Türkiye'de On Dört İlde Büyükşehir Belediyesi ve Yirmi Yedi İlçe Kurulması ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair 6360 sayılı Kanun ile kırsal yerleşimler olan köyler mahalle statüsüne geçmiştir. Bu durum köylerin tüzel kişiliğini ortadan kaldırmakta ve kırsal yerleşimlerin kentlerdeki imar uygulamalarına açılmasını beraberinde getirmektedir. Burada köyün mekansal karakterini korumayı amaçlayan Köy Tasarım Rehberleri, yasanın beraberinde getireceği olumsuz etkileri en aza indirgeme ve kırsal karakterin korunmasında etkin bir araç olacak niteliktedir. Bu çalışmada Antalya, Elmalı örneğinde Köy Tasarım Rehberlerinin, peyzaj ölçeğinde ve kırsal peyzaj karakterleri ile incelenmesi amaçlanmıştır. Kırsal peyzajların çeşitliliği ile öne çıkan Elmalı ilçesindeki 51 köy yükselti, konum ve yerleşim formları ile analiz edilmiş; Düden, Armutlu, Yalnızdam, Yılmazlı, Bozhüyük ve Gümüşyaka olmak üzere 6 köyde kırsal peyzaj karakterleri ışığında yerleşim özellikleri, yapı özellikleri, parsel ve bahçe özellikleri, kültürel değerler başlıkları altında her bir köy için Köy Tasarım Rehberi bileşenleri tanımlanmıştır. Elmalı'da 6360 sayılı kanunun uygulanması için temel bilgiler içeren çalışma sonuçları alan kullanım faaliyetleri peyzaj deseni, doğal çevre ilişkisi, kültürel yapı ve gelenekler, bağlantı ağları, sınır elemanları, alan kullanımlarına bağlı bitki örtüsü, yerleşimler, binalar ve yapılar gibi kırsal peyzaj karakterlerinin yöreye özgü karakterlerin korunması açısından köy tasarım rehberlerini tamamlayıcı bilgiler sunduğunu göstermiştir.