Öğretmen adaylarının özyeterlilik inançlarının sınıf yönetiminde etik duyarlık düzeylerine etkisi

Abstract

örneklemler için tek faktörlü varyans analizi, parametrik testlerin varsayımlarının Bu çalışmanın amacı, öğretmen adaylarının sınıf yönetiminde etik duyarlık düzeylerini, özyeterlik inançlarını ve özyeterlik inancının etik duyarlık üzerindeki etkisini belirlemektir. Çalışmada, nitel ve nicel yöntemin birlikte yer aldığı karma yöntem modellerinden biri olan yakınsayan paralel desen kullanılmıştır. Çalışmanın evreni ve çalışma grubuna 2017-2018 eğitim-öğretim yılında Akdeniz Üniversitesinde okul öncesi, sınıf, Türkçe, sosyal bilgiler, fen bilgisi, ilköğretim matematik ve İngilizce öğretmenliği programlarında öğrenim görmekte olan öğretmen adayları dâhil edilmiştir. Araştırmanın nicel bölümünde 437 anket, nitel bölümünde ise 21 öğretmen adayının okul deneyimi raporları ile bireysel ve odak görüşmelerden elde edilen veriler değerlendirilmiştir. Nicel veri toplama aracı olarak üç bölümden oluşan bir anket kullanılmıştır. Birinci bölümde öğretmen adaylarının sınıf içinde yaşayabilecekleri durumlara ilişkin etik duyarlıklarını belirlemeye yönelik araştırmacı tarafından geliştirilen beşli Likert tipindeki "Sınıf Yönetiminde Etik Duyarlık" ölçme aracı; ikinci bölümde özyeterlik inançlarını tespit etmeye yönelik Tschanen-Moran ve Woolfolk-Hoy (2001) tarafından geliştirilen ve Çapa, Çakıroğlu ve Sarıkaya (2005) tarafından Türkçeye uyarlanan dokuzlu Likert tipindeki "Öğretmen Özyeterlik İnanç Ölçeği", üçüncü bölümde ise kişisel bilgilerini belirlemeye yönelik maddeler bulunmaktadır. Nitel veri toplama aracı olarak; doküman analizi için öğretmen adaylarının okul deneyimi raporları, bireysel ve odak grup görüşmeleri için yarı yapılandırılmış görüşme formları kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde yüzde, frekans, aritmetik ortalama, standart sapma, Pearsonkorelasyon katsayısı, hiyerarşik regresyon analizi, parametrik testlerin varsayımlarının karşılandığı durumlarda bağımsız örneklemler için t-testi, ilişkisiz karşılanmadığı durumlarda Kruskal Wallis testi kullanılmıştır. Nitel veriler için de betimsel ve içerik analizi uygulanmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmen adaylarının etik duyarlık düzeylerinin bazı boyutlarda cinsiyet, yaş, program, öğretmenlik mesleğini seçme nedeni değişkenleri açısından anlamlı düzeyde farklılaştığı tespit edilmiştir. Öğretmen adaylarının özyeterlik inançları da anne ve baba eğitim durumu ile anne ve baba mesleği dışındaki demografik değişkenlerde anlamlı düzeyde farklılaşmıştır. Etik duyarlık ile özyeterlik inancı arasında anlamlı düzeyde olumlu bir ilişki saptanmıştır. Etik duyarlığın bazı boyutlarında öğrenci katılımını sağlama ve sınıf yönetiminde özyeterlik inancının anlamlı bir yordayıcı olduğu görülmüştür.