Antalya ili Korkuteli ilçesi mantar üretim alanlarında yaygın görülen bazı fungal hastalık etmenlerinin moleküler karaterizasyonu

Abstract

Antalya ili Korkuteli ilçesi ülkemizin kültür mantarı ve mantar kompostu üretiminde ilk sırada yer almakta ve mantar fiyatlarını belirleyici konumda bulunmaktadır. Beyaz şapkalı mantar Agaricus bisporus Dünya'da olduğu gibi ülkemizde de ticari olarak kültürü yapılan en önemli kültür mantar türüdür. Ancak beyaz şapkalı mantar üretiminde farklı stres faktörleri ile karşılaşılmaktadır. Bu sorunların başında hastalıkların sebep olduğu verim ve kalite kayıpları gelmektedir. Özelliklede kültür mantarlarında fungal etmenlerin sebep olduğu kuru kabarcık (Verticillium fungicola), yaş kabarcık (Mycogone perniciosa), örümcek ağı (Cladobotryum spp.) ve yeşil küf (Trichoderma spp.) yaygın görülen ve etkin bir mücadelesi olmayan hastalıklardır. Günümüze kadar bu konuda yapılan çalışmalar hastalık sürveyleri ve etmen fungusların morfolojik tanımlanması ile sınırlı kalmıştır. Korkuteli'de fungal hastalıklara sebep olan türlerin doğru olarak belirlenmesi ve incelenen etmenlerin mevcutsa nasıl alt tür yapısına sahip olduğu bilinmemektedir. Bu çalışmada Korkuteli ilçesi mantarhanelerinden elde edilen 4 hastalık etmenine ait izolatların bölgedeki yaygın veya muhtemel tür ve alt tür yapılarının moleküler yöntemler kullanılarak tespiti ve tanımlaması çalışması yürütülmüştür. Bu amaçla yürütülen survey çalışmaları ile 30 farklı mantarhaneden hastalıklı örnekler toplanmış ve fungus izolasyonları yapılmıştır. Elde edilen izolatların ribosomal DNA ITS bölgeleri ITS1-F ve ITS4 primerleri ile Polymeraze Zincir Reaksiyon (PCR) ile çoğaltılarak DNA dizilimleri belirlenmiştir. Geliştirilen tüm fungal izolatların DNA dizilimleri Dünya'nın diğer bölgelerinde kültür ve diğer mantarlardan elde edilen ve Genbank veri tabanında bulunan izolatların dizilimleri ile alt alta dizilim ve filogenetik analizler yapılarak karşılaştırılmış ve 4 fungal hastalık etmeninin Korkuteli bölgesinde yaygın olan tür ve alt türleri tespit edilmiştir. Yapılan çalışmalarda en sık karşılaşılan fungal hastalık etmeninlerinin Verticillium fungicola var. fungicola olduğu bunu sırasıyla Trichoderma aggressivum f. aggressivum, Cladobotryum mycophilum ve Mycogone pernisiosa'nın izlediği görülmüştür. Bu funguslara ait izolatların rDNA ITS bölgesi ITS1-F ve ITS4 primerleri ile yapılan PCR çoğaltmalarında 680 ila 730 bp uzunluğunda ürün verdiği görülmüştür Dört hastalık etmeninin izolatlarının ITS bölgesi ürünlerinin dizilimlerinin NCBI BLAST analizleri bu izolatların GenBank veri tabanında mevcut izolatlarla % 99 oranında benzerlik gösterdiği belirlenmiştir. Gerek NCBI BLAST analizleri gerekse filogenetik analizler Korkuteli ilçesinin bazı mantar yetiştiricilik tesislerinden elde edilen 19 kuru kabarcık izolatının V. fungicola var. fungicola, 10 yaş kabarcık izolatının Mycogone pernisiosa, 10 örümcek ağı izolatının Cladobotryum mycophilum'e ait olduğunu göstermiştir. Yine elde edilen 11 yeşil küf izolatından 10'unun T. aggressivum f. aggressivum ve 1 izolatın da T. aggressivum f. europaeum olduğu tesbit edilmiştir.