59 Numaralı Antalya Şer’iyye sicili defteri’nin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi (H.1329-1332; M.1911-1914)

Abstract

Osmanlı Devleti'nin çağdaşı olan diğer Türk-İslam devletlerine göre daha uzun ömürlü ve etkili bir güç unsuru olmasında güçlü bir askeri varlığının yanında kökleşmiş bir yazılı vesikalar külliyatına sahip olmasının da önemli bir yeri vardır. Hiç şüphesiz bu yazılı vesikalar külliyatından biri de birinci elden yazılı kaynak olarak kabul edilen Şer'iyye Sicillleri'dir. Bu çalışmada 59 Numaralı Antalya Şer'iyye Sicil Defteri esas alınarak Antalya şehrinin 1911-1914 yılları arasındaki idarî, sosyo-ekonomik durumu ve kültürel yapısı değerlendirilmeye çalışılmıştır. Değerlendirme yapılırken hem inceleme ve araştırmayı kolaylaştırmak, hem de sağlıklı bir sonuç elde edebilmek için çalışma dört bölüme ayrılmıştır. Birinci bölümde; Osmanlı hukuk sistemi, kadılık müessesesi ve Osmanlı Şer'iyye mahkemeleri ile görev alanı üzerinde durulmuş ve ayrıca Şer'iyye Sicilleri hakkında bilgi verilmiştir. Osmanlı devlet yapısında meydana gelen değişimler Tanzimat Fermanı ile ivme kazanmış, devletin yönetim yapısında meydana gelen bu yapısal değişikliklerden Antalya da etkilenmiştir. Antalya'nın idari taksimatı ve teşkilatı başlığı altında incelenen ikinci bölümde bu durum açıkça gözlenebilmektedir. Sosyal tarih incelemelerinin ana kaynağı olan tereke kayıtlarından hareketle üçüncü bölümde Antalya'nın sosyo-ekonomik yapısı mevcut belgeler çerçevesinde incelenmeye çalışılmıştır. Bu belgelerden hareketle Osmanlı toplum yapısının Antalya örneği ele alınarak günlük hayatta kullanılan eşyalar, ekonomik ve ticari gelişmeler aktarılmaya çalışılmıştır. Son bölüm olan dördüncü bölümde ise 59 numaralı Antalya Şer'iyye Sicilinin transkribe metnine yer verilmiştir.