Yaygın olarak tarımı yapılan yem bitkilerinde bazı ağır metallerin çimlenme üzerine etkisi

Abstract

Bu çalışma Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarla Bitkileri Bölümünde 2017 yılında yaygın olarak tarımı yapılan yem bitkilerinde bazı ağır metallerin çimlenme üzerine etkisini belirleyebilmek için yürütülmüştür. Çimlenme aşamasındaki bitkiler sulama suyu aracılığıyla ağır metal stresine maruz bırakılmıştır. Bitki türleri olarak yaygın fiğ (Vicia sativa L.), korunga (Onobyrchis viciifolia Scop.), yaygın yonca (Medicago sativa L.), sorgum (Sorghum bicolor Moench.) ve mısır (Zea mays L.); ağır metaller olarak kurşun (Pb), nikel (Ni), krom (Cr), kadmiyum (Cd) ve cıva (Hg); ağır metalleri yoğunlukları olarak 0 (kontrol), 100, 200, 400 ve 800 mg L-1 kullanılmıştır. Deneme tesadüf parsellerinde bölünen bölünmüş deneme desenine göre 4 tekerrürlü olarak 120 mm çapındaki petri kutularında yürütülmüştür. Deneme planında ana parselleri bitki türleri, alt parselleri ağır metaller ve altın altı parselleri yoğunluklar oluşturmuştur. Bitkiler üzerinde çimlenme oranı (%), çimlenme indeksi, ortalama çimlenme süresi (gün), kök uzunluğu (mm), sürgün uzunluğu (mm), kök yaş ağırlığı (mg/bitki), sürgün yaş ağırlığı (mg/bitki), kök kuru ağırlığı (mg/bitki), sürgün kuru ağırlığı (mg/bitki), kuru madde oranı (%), %90-10 çimlenme süresi (gün) ve %75-25 çimlenme süresi (gün) özellikleri incelenmiştir. Denemenin sonucunda genel olarak ağır metallere karşı en toleranslı yaygın fiğ türü bulunurken en hassas ise sorgum türü bulunmuştur. Ağır metaller ise bitki türlerinin çimlenmesi üzerine toksikolojik etki açısından genel olarak "cıva>kadmiyum>kurşun>krom>nikel" şeklinde sıralanabilir. Ağır metallerden cıva ve kadmiyum ağır metallerinin 400 ve 800 mg L-1 yoğunlukları diğer ağır metallerin aynı yoğunluklarına göre daha fazla toksik etkide bulunmuştur.