Yetişkin böbrek nakli alıcılarının immünosupresif tedaviye uyumlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi

Abstract

ÖZET Amaç: Yetişkin böbrek nakli alıcılarının immünosupresif tedaviye uyumlarını etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Yöntem: Araştırma kesitsel ve tanımlayıcı türdedir. Nisan 2016 – Ocak 2017 tarihleri arasında Antalya ilinde böbrek nakli yapılan bir Üniversite ve Özel hastanenin organ nakli polikliniklerinde yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini 130 yetişkin böbrek nakli alıcısı oluşturmuştur. Araştırmada etik kurul onayı, ölçek ve kurum izinleri ile hastalardan yazılı onam alınmıştır. Araştırmanın verileri, Hasta Tanıtıcı Özellikler Formu, İmmünosupresif Tedaviye Uyum Ölçeği ve Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği aracılığı ile yüz yüze görüşülerek toplanmıştır. Veriler SPSS 23 programında sayı, yüzde, ortalama, standart sapma, Kikare, Mann Whitney, Kruskal Wallis ve Spearman Korelasyon testleri ile değerlendirilmiş, p<0.05 anlamlı kabul edilmiştir. Bulgular: İmmünosupresif tedaviye uyum puan ortalaması 9.25±1.87 ve ilaç gerekliliğine olan İnanç düzeyi puan ortalaması 7.25±2.65'tır. Hastaların %8.5'inin ilaçların gerekliliğine inanmadığı, İnançları yüksek olan hasta oranının %67.7, ilaç tedavisini hatırlatan mesaj gönderilmesini yararlı bulan hasta oranının ise %65.4 olduğu belirlenmiştir. Evli, tam gün çalışan hastaların sosyal destek ve özel biri desteği algıları daha yüksektir (%72.35). Böbrek naklinden sonra çalışma hayatında değişiklik olanların ve şehirde yaşayanların immünosupresif tedaviye uyum düzeyleri yüksektir. Böbrek naklinden sonra iki kez hastaneye yatanların, özel biri desteği algıları ve immünosupresif tedaviye uyum düzeyleri yüksektir. Nakil sonrası böbrek fonksiyon bozukluğu ile tekrarlı hastaneye yatanların, immünosupresif ilaçlara olan İnançları en düşük (4.80) (X2:8.119, P: 0.044) grup olduğu bulunmuştur. Sonuç: Böbrek nakli yapılan hastalarda immünosupresif tedaviye uyumsuzluğun olumsuz sonuçlarını önlemek için strateji geliştirilmesi, ilaç uyumunun arttırılmasında iletişim tekniklerinin kullanılması ve hastalara sağlık çalışanları tarafından verilen sosyal desteğin artırılması önerilmektedir.