Kardiyovasküler hastalık riski orta düzeyde olan bireylere hemşire liderliğinde yaptırılan fiziksel aktivitenin risk düzeyini düşürmeye etkisi

Abstract

ÖZET Amaç: İki aşamalı olan bu araştırmanın ilk bölümünün amacı; Antalya il merkezinde bir Aile Sağlığı Merkezi'ne (ASM) kayıtlı 40-65 yaş arası bireylerde KVH risk prevalansını ve etkileyen değişkenleri belirlemek, ikinci aşamada ise KVH risk düzeyi orta olan bireylerde fiziksel aktiviteyi artırma girişiminin risk düzeyini düşürmeye etkisini değerlendirmektir. Yöntem: Aşama 1 kesitsel, Aşama 2 ise Randomize Kontrollü Deneysel Araştırma (RKDA) olarak yapılmıştır. Kesitsel araştırmaya 40-65 yaş arasında 327 kişi, RKD araştırmaya, dahil edilme kriterlerini karşılayan 22 kişi alınmıştır. Çalışmanın ikinci aşaması girişim grubunda 9, kontrol grubunda 10 kişi ile tamamlanmıştır. KVH risk düzeyi HeartScore programı kullanılarak hesaplanmıştır. KVH risk düzeyi orta olan bireyler 12 haftalık fiziksel aktivite programına katılmıştır. Fiziksel aktivite olarak; açık havada, grup ile birlikte, haftada 5 gün her biri 40 dakika olan orta şiddetli yürüyüş yapılmıştır. Fiziksel aktivite programının sonuçları nicel, katılımcıların düşünce ve deneyimleri nitel ölçüm araçları ile değerlendirilmiştir. Kontrol grubunda yer alan 11 bireye KVH'den korunmaya yönelik broşürler dağıtılmıştır. Bulgular: Aşama 1'de çalışma kapsamına alınan bireylerin % 11.7'sinin KVH riski yüksek, %22'sinin riski orta düzeyde bulunmuştur. KVH riskini arttıran majör değişken diastolik hipertansiyondur. Aşama 2'de 12 haftalık yürüyüş aktivitesinin sonunda girişim grubunda yer alan bireylerin sistolik kan basıncı 128.3'ten 115.6'ya, kolesterol değerleri 244.6'dan 213.7'ye ve KVH riski orta riskten (%2.6) düşük risk düzeyine (%1.8) düşmüş, kilo, BKİ, bel çevresi ve diastolik kan basıncı değerlerinde ön teste göre anlamlı değişim saptanmıştır. Kontrol grubunda kolesterol değerinin yükseldiği, sistolik kan basıncının azaldığı ve KVH risk düzeyinin değişmediği saptanmıştır. Sonuç: ASM'de HeartScore Programı ile KVH risk düzeyi kolaylıkla belirlenebilir. Hemşire liderliğindeki yürüyüş programı uygulanabilir bir fiziksel aktivitedir ve KVH risk düzeyini düşürmede etkilidir.