Atatürk Dönemi'nde sosyal alanda yapılan inkılaplara tepkiler (1925-1935)

Abstract

Sosyal hayat, insanoğlunun toplum haline gelip, organize şekilde yaşamaya başlamasından itibaren insanın yaşamına ve anlayışına dair önemli ip uçları sunmaktadır. Tarihin her döneminde farklı kurallar ve uygulamalarla çizilen sosyal hayatın sınırları, sürekli değişkenlik göstermiştir. Toplum haline gelmeyi başarabilen her ulus, bu sosyal hayat döngüsüne dahildir. Türklerde tarih sahnesine çıktıkları ilk dönemden bu yana, toplum halinde yaşamını sürdürmüşlerdir. İlk başta göçebe kültürün etkisiyle sosyal hayatını şekillendiren Türkler, İslamiyet'e geçişleriyle birlikte, Doğu toplumlarının kuralları ve uygulamaları ile sosyal hayatlarını şekillendirmişlerdir. Osmanlı Devleti zamanında da sosyal hayat, İslam dininin kurallarıyla biçimlenmesinin yanı sıra ağırlıklı olarak, Doğu toplumlarının kültür ve gelenekleriyle şekillenmiştir. 18 ve 19. yüzyıla kadar, sınırları bu doğrultuda çizilen Türk toplumunun sosyal hayatı esasında, temel ihtiyaçlarını karşılamak boyutuyla sınırlı kalmıştır. Fakat 18 ve 19. yüzyılda dünya düzeninde başlayan değişim, Osmanlı'yı da etkisi altına almış, dolayısıyla mevcut olan sosyal düzen ihtiyaçlara cevap vermemeye başlamıştır. Böylelikle sosyal hayatın her alanında sorunlar ortaya çıkmış ve bu sorunları ortadan kaldırmaya yönelik reformlar gerçekleştirilmiştir. Ancak yapılan reformlar, toplumun geleneksel yaşam döngüsünden ötürü başarıya ulaşamamış ve sorunlar çözülememiştir. Bu nedenle, Türkiye Cumhuriyeti kurulduktan sonra sosyal hayatın hemen hemen her alanında kargaşayla karşılaşılmıştır. Bu kargaşayı ortadan kaldırmaya çalışan genç Cumhuriyetin kurucuları, belirli ilkeler çerçevesinde ayrıcalıksız, modern, milli ve akılcı bir toplum inşa etmeye gayret etmişlerdir. Hedefe ulaşılmaya çalışırken ise, Osmanlı'daki kargaşa düzeninden faydalanan bazı unsurların çıkarları zedelenmiştir. Dolayısıyla çıkarı zedelenen bu gruplar, genellikle yerleşmekte olan yeni düzene "din elden gidiyor" söylemiyle karşı duruş sergilemişlerdir. Ayrıca bu gruplara, gelenekçi anlayışa sahip, inkılapların toplumu hızlı bir şekilde değiştirmesine karşı çıkan ve inkılapları kabullenemeyen kişiler de dahil olmuştur.