Bizans Devleti'nin Anadolu'da izlediği nüfus politikaları (VII.-X. yüzyıllar)

Abstract

Bu tez, Bizans Devleti'nin VII.-X. yüzyıllar arası Anadolu coğrafyasında izlediği iskân, tehcir ve yer değiştirmeler gibi nüfus politikalarını incelemektedir. Anadolu VII. yüzyıldan sonra ciddi bir değişim ve dönüşüm yaşamış ve devletin en önemli toprak parçası olarak öne çıkmıştır. İlk olarak VII. yüzyılla birlikte devletin içinde bulunduğu siyasi durum ve bu durumun Anadolu nüfusuna etkileri üzerinde durulmuştur. Bizans, bu dönemde hem doğu hem de batı sınırlarından ciddi tehdit altında bulunmaktaydı. Özellikle Sasanilerin Anadolu içlerine uzanan seferleri ve hemen akabinde devam eden İslâm ordularının seferleri, devleti yıkılmanın eşiğine getirmiştir. Doğuda önemli zengin eyaletlerini kaybeden Bizans, son bir hamleyle Anadolu'ya sarılmış ve Anadolu'nun da elinden alınmasına izin vermemiştir. Devlet Anadolu'da giriştiği bu yeniden var olma mücadelesi esnasında çok yoğun bir nüfus politikası izlemiş ve ihtiyaç duyduğu insan gücünü ırk, dil, din, coğrafya ayırt etmeksizin Anadolu'ya nakil ve iskân etmiştir. İlerleyen yüzyıllarda ise Anadolu'da varlığını kuvvetlendiren Bizans, hem iç huzuru korumak hem de batı sınırlarını güvene almak için bu defa da Anadolu'dan önemli sayıda insanı tehcir yoluna gitmiştir. İzlenen nüfus politikaları sayesinde Anadolu'da ki durumunu kuvvetlendiren devlet Anadolu'dan aldığı destekle hâkimiyetini diğer bölgelerde de pekiştirmek istemiş ve X. yüzyılla kadar bir denge siyaseti içerisinde bu politikaları sürdürmüştür.