Borsa İstanbul’da işlem gören konaklama işletmelerinde finansal performansı belirleyen faktörler: Panel veri analizi

Abstract

Hizmet sektörünün en temel alt bileşenlerinden biri olan turizm işletmeleri; istihdam olanaklarını, döviz girdisini, ülke imajını, dış ticaret açığını ve inovasyon düzeyini artırarak ekonomik büyümeye ve ülke kalkınmasına doğrudan katkı sağlamaktadır. Fakat bu işletmeler özellikle gelişmekte olan ülkelerde, finans ihtiyacını karşılayacak kaynağı uygun bir maliyetle elde edememekte ve bu nedenle büyüme fırsatlarından daha az yararlanmaktadır. Bu açıdan baktığımızda finansal kaynak tedariki ve yönetimi gibi sorunlarla karşılaşan turizm işletmeleri, sınırlı finans kaynaklarını verimli ve etkin bir şekilde değerlendirmek için işletmenin finansal performanslarını ölçmek, denetlemek ve sektörel şartlara göre düzenlemek zorundadır. Çalışmada, hisseleri Borsa İstanbul‟da işlem gören turizm işletmelerinin finansal performanslarının hangi faktörlerden etkilendiğinin belirlenmesi amaçlanmış ve bu amaçla panel veri regresyon modeli kurulmuştur. Bu analizde Borsa İstanbul‟a kote edilmiş 8 turizm işletmesinin 2010-2016 dönemine ilişkin yıllık verileri kullanılmıştır. Kurulan model tahminleri ve araştırma sonuçlarına göre turizm işletmelerinin birinci bağımlı değişken olan aktif kârlılık oranı; sermaye çarpanı ve aktif devir hızı oranından pozitif, kısa vadeli yabancı kaynaklar/varlıklar oranından ve kaldıraç oranından negatif yönde etkilendiğini ortaya koymaktadır. Diğer bağımlı değişken olan faaliyet karlılık oranının ise aktif devir hızı oranından ve net işletme sermayesi devir hızı oranından pozitif; kaldıraç oranından ve ticari alacak devir hızı oranından negatif olarak etkilendiği tespit edilmiştir. Aktif devir hızı oranı ve kaldıraç oranı her iki finansal performans göstergesini anlamlı olarak etkilemektedir. Aktif devir hızının etkisi pozitif yönde iken, kaldıraç oranının etkisi negatif yöndedir. Modeller, Borsa İstanbul‟da işlem gören turizm işletmelerinin kontrol edebildikleri içsel değişkenlerinin finansal performansları üzerinde etkili olduğunu göstermektedir.