Kuruluşundan günümüze Aksu Köy Enstitüsü

Abstract

Cumhuriyetin ilanı sonrası modernleşme ve reform çalışmalarında ele alınan alanlardan birisi de eğitim olmuştur. O dönemde toplam nüfusun önemli bir kısmını teşkil eden köy insanlarının eğitimine yönelik projelere özellikle ağırlık verilmiştir. Çünkü kırsal kesimler, okuryazarlık oranının en düşük, cahillik oranının en yüksek, eğitim imkânlarının en kısıtlı olduğu yerlerdi. Ancak köylülerin sadece okuryazarlık oranının artırılmasının ötesinde yaşamlarını idame ettirebilecekleri bilgi ve becerilerle donatılmalarını, üretime yönelmelerini, sosyal ve ekonomik açıdan da kalkınmalarını sağlayacak bir sisteme ihtiyaç duyulmuştur. İşte bu ihtiyaç köy enstitülerine giden süreci başlatmış ve 1940 yılında alınan kararla önceden açılan bazı okulların dönüştürülmesi suretiyle köy enstitüleri açılmıştır. Bu kurumlar Türkiye Cumhuriyeti tarihinin eğitim alanındaki en özgün projelerinden birisi olmuştur. Bu araştırmada, Türkiye'nin modernleşme deneyimindeki bu önemli projenin bir örneği olan Aksu Köy Enstitüsü hakkında bilinmeyenler arşive dayalı belgelerle gün ışığına çıkarılmaya çalışılmış; enstitü yaşamı ve enstitünün günümüze kadar geçirdiği evreler çeşitli boyutları ile ele alınmıştır. Araştırma için birincil kaynak olarak Aksu Fen Lisesi'nin arşiv odası, müze ve kütüphanesindeki belgelerden yararlanılmış; ayrıca köy enstitüleri üzerine yazılmış kitaplar, süreli yayınlar, ansiklopediler, resmi yayınlar ve konuyla ilgili tezler incelenmiştir. Arşivden elde edilen belgeler tarihi bir seyir içerisinde dizilmiş ve içerik analizine tabi tutularak yorumlanmıştır. Böylece enstitü yaşamının çeşitli boyutları ve kuruluşundan günümüze (1940-2017) geçirdiği evreler betimlenmiştir.