Kadın öğretmenlerin iş aile yaşam dengeleri ile denetmenlik eğilimleri arasındaki ilişki

Abstract

Bu araştırmanın amacı, Milli Eğitim Bakanlığına bağlı ilk ve ortaokullarda görev yapan kadın öğretmenlerin, iş-aile yaşam dengeleri ile denetmenlik eğilimleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. İlişkisel tarama modelinde tasarlanan bu araştırmanın evrenini, 2012-2013 eğitim-öğretim yılında Antalya ilinin beş merkez ilçesindeki resmi ilk ve ortaokullarda görev yapan 6853 kadın öğretmen oluşturmaktadır. Araştırmada amaçlı küme örnekleme tekniğiyle 34 okul seçilmiştir. Bu okullarda görev yapan 528 kadın öğretmene veri toplama aracı iletilmiş ve uygun biçimde doldurulmayanlar elendikten sonra kalan 396 gözlemle araştırma yürütülmüştür. Araştırmada veri toplama aracı olarak üç bölümden oluşan bir anket kullanılmıştır. Anket Apaydın (2011) tarafından geliştirilen "İş-Aile Yaşam Dengesi" ölçeği, kadın öğretmenler için araştırmacı tarafından geliştirilen "Denetmenliğe Eğilim" ölçeği ve demografik sorulardan oluşmaktadır. Verilerin analizinde SPSS13.0 ve Lisrel 8.54 paket programları kullanılmıştır. Araştırma bulguları, örneklem grubunda aile-iş uyumunun bulunduğunu, işin aileye olumsuz etkisinin düşük, ailenin işe olumsuz etkisinin daha düşük düzeyde olduğunu göstermektedir. Kadın öğretmenlerin denetmenlik rolünde cinsiyetin dengeli temsilinden yana oldukları, ancak özel yaşam önceliklerinin denetmenliğe eğilimlerini sınırladığı gözlenmiştir. İş yükü artışının denetmenliğe eğilimi olumsuz yönde etkilemediği gözlenirken, en düşük düzey kariyer yapma isteklerinde ortaya çıkmıştır. Bazı boyutlarda; aile-iş yaşam dengesi için kıdem, brans, eğitim durumu, çocuk sayısı ve bakmakla yükümlü olunan aile bireyi; denetmenlik eğilimi için medeni durum, yaş, kıdem, eğitim durumu, eşin işi, denetim deneyimini değerlendirme değişkenleri önemli bulunmuştur. Kadın öğretmenlerin iş-aile yaşam dengeleri ile denetmenlik eğilimleri arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılan basit doğrusal regresyon analizi sonucunda; aşağıdaki yordayıcı değişkenler önemli bulunmuştur. Kadın öğretmenlerin "kariyer yapma isteği" üzerinde "ailenin işe olumsuz etkisi", "özel yaşam önceliği" ile "iş yükü artışı"nda "işin aileye olumsuz etkisi" ve "aile-iş uyumu", "cinsiyetin dengeli temsili beklentisi"nde "aile-iş uyumu".