Roy’un adaptasyon modeli’ne temellendirilmiş bilişsel uyarım terapisi’nin demansı olan bireylerin bilişsel işlevler, başetme-uyum ve yaşam kalitesine etkisi

Abstract

Çalışmanın amacı, demansı olan bireylerde, Roy'un Adaptasyon Modeli'ne temellendirilmiş Bilişsel Uyarım Terapisinin, başetme-uyum, bilişsel işlevler ve yaşam kalitesine olan etkisini saptamaktır. Araştırmanın evrenini Akdeniz Üniversitesi Nöroloji polikliniğine kayıtlı demans tanılı hastalar oluşturmuştur. Araştırma deneysel tipte, ön test son test düzeninde tasarlanmış randomize kontrollü bir çalışmadır. Bireyler girişim ve kontrol gruplarına basit randomizasyon yöntemi ile atanmıştır. Çalışma, 30 girişim, 30 kontrol grubunda olmak üzere toplam 60 birey ile yürütülmüştür. Araştırmanın uygulama aşaması Antalya Sosyal ve Sağlıklı Yaşam Derneği'nde yapılmıştır. Veriler, sosyodemografik ve hastalık öyküsü bilgi formu, Başetme ve Uyum Süreci Ölçeği, Standardize Mini Mental Test ve Alzheimer Hastalarında Yaşam Kalitesi Ölçeği kullanılarak toplanmıştır. Girişim grubunda yer alan bireylere Roy'un Adaptasyon Modeli'ne temellendirilmiş Bilişsel Uyarım Terapisi uygulanmıştır. Veriler t testi, Mann Whitney U testi ve Wilcoxon işaret testi kullanılarak değerlendirilmiştir. Çalışmanın sonunda, Roy'un Adaptasyon Modeli'ne temellendirilmiş Bilişsel Uyarım Terapisi uygulanan girişim grubundaki bireylerin başetme-uyum, bilişsel işlev ve yaşam kalitesi düzeylerinin, kontrol grubundaki bireylerin başetme-uyum, bilişsel işlev ve yaşam kalitesi düzeylerinden yüksek olduğu saptanmıştır. Roy'un Adaptasyon Modeli'ne temellendirilerek uygulanan Bilişsel Uyarım Terapisi'nin hafif ve orta evre demanslı bireylerin, başetme-uyum, bilişsel işlev ve yaşam kalitesi düzeyleri üzerine olumlu yönde etkili olduğu görülmüştür. Bu sonuçlara dayalı olarak,Roy'un Adaptasyon Modeli'ne temellendirilmiş Bilişsel Uyarım Terapisi'nin demanslı bireylerin bilişsel işlevler, başetme-uyum ve yaşam kalitesini artırmada hemşirelik uygulaması olarak kullanılması önerilmektedir.