Baş boyun kanserlerinde kilo kaybına bağlı tümör hacminin ve riskli organların doz dağılımlarının adaptif radyoterapi tekniği ile incelenmesi

Abstract

Radyoterapi baş boyun kanserinde ana tedavi modalitesidir. Teknolojik gelişmeler tümöre maksimum radyasyon dozunun normal dokuları maksimum koruyarak verilmesini sağlamıştır. Buna paralel olarak kür oranları artarken yan etkiler azalmıştır. Baş boyun kanserli hastaların birçoğunda 6-7 hafta süren radyoterapisi süresince tümör küçülmesi ve kilo kaybına bağlı önemli anatomik değişiklikler olur. Bu çalışmanın amacı tedavi sürecinde izlenen belirgin kilo kaybı sonrası meydana gelen anatomik değişikliklerin doz dağılımları üzerindeki etkisini incelemek ve adaptif radyoterapi tekniğinin avantajlarını göstermektir. Bu çalışmada, kemoradyoterapi uygulanan ve %10 ve üzeri kilo kaybı olan 5 baş boyun kanseri tanılı hasta üzerinde çalışılmıştır. Hastaların tedavi öncesi ve tedavi sırasında 3. haftadan sonra çekilen bilgisayarlı tomografi (BT) görüntüleri kullanılmıştır. Tomografi kesitlerinde manuel olarak hedef hacimler ve normal dokular belirlenmiştir. Tedavi planlamada hastalara 9 alan Yoğunluk ayarlı radyoterapi (YART) tekniği uygulanarak hedef hacim ve kritik organ dozları doz hacim histogramları (DVH) ile değerlendirilmiştir. Adaptif radyoterapi uygulanan ve uygulanmayan tedavi planlamaları dozimetrik olarak karşılaştırılmıştır. Sonuç olarak adaptif radyoterapi tekniği ile hedef hacimlerde ortalama %3,3 ve %5 daha iyi doz dağılımı görülmüştür. Ayrıca kritik organlarda maksimum ve ortalama dozlarda adaptif radyoterapi uygulanması ile anlamlı azalma izlenmiştir. Maksimum spinal kord, beyin sapı dozlarında sırasıyla %10,9 ve %10,4 azalma olmuştur. Sağ ve sol kohlea ortalama dozunda sırasıyla %12,4 ile %13,3, sağ ve sol parotiste ise sırasıyla ortalama %10,8 ile %14,4 azalma olmuştur. Elde edilen sonuçlara göre adaptif radyoterapinin hedef hacme daha etkin doz verilmesinde ve normal dokuların korunmasında daha etkin bir teknik olduğu gösterilmiştir.