Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde finansal bütünleşme - ekonomik büyüme ilişkisinin panel veri analizi

Abstract

Çalışmanın amacı, finansal bütünleşme ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkiyi 1984-2010 dönemindeki 80 gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede panel veri teknikleri kullanarak incelemektir. Ayrıca çalışma, sermaye akımlarının kompozisyonunun (doğrudan yabancı yatırımlar, portföy hisse senedi yatırımları ve borç akımları) ve eşik koşullarının (finansal gelişme, kurumsal kalite, ticari açıklık ve makroekonomik istikrar) finansal bütünleşme-ekonomik büyüme ilişkisine etkisini de incelemektedir. Çalışmada hem kural-temelli (de jure) hem de miktar-temelli (de facto) finansal bütünleşme göstergeleri kullanılmaktadır. Miktar-temelli finansal bütünleşme göstergeleri, doğrudan yabancı yatırım, portföy hisse senedi, borç ve toplam yükümlülüklerden ve brüt varlıklar ve yükümlülüklerden oluşmaktadır. Çalışmada sermaye hareketleri hem akım hem de birikimli stok olarak ele alınmaktadır. Sonuçlar, kural-temelli finansal bütünleşme değişkeninin ekonomik büyümeyi pozitif etkilediğini göstermektedir. Bulgulara göre finansal bütünleşme seviyesinin yüksek olduğu ülkeler, finansal bütünleşme seviyesinin düşük olduğu ülkelere nispeten daha hızlı büyümektedir. Sermaye akımlarının ekonomik büyüme etkisi, sermaye akımlarının kompozisyonuna, inceleme dönemine ve ülkenin bulunduğu bölgeye bağlıdır. Doğrudan yabancı yatırımlar ve portföy hisse senedi yükümlülükleri ekonomik büyümeyi pozitif etkilerken, borç stokları negatif etkilemektedir. Borç şeklindeki sermaye akımlarının ekonomik büyüme üzerinde önemsiz hatta negatif etkisi bulunmaktadır. Sonuçlar, sermaye akımı çeşitlerinin ekonomik büyüme üzerinde farklı etkiye sahip olduğunu öne süren kompozisyon hipotezini desteklemektedir. Finansal bütünleşme-ekonomik büyüme ilişkisini inceleyen uygulamalı literatür finansal bütünleşme göstergesi olarak genellikle brüt varlıklar ve yükümlülükler stokunu kullanmaktadır. Brüt varlıklar ve yükümlülükler stokunun ekonomik büyüme üzerindeki etkisi negatiftir. Uygulama sonuçları yabancı sermayenin ekonomik büyümeye destek olduğunu, ancak ekonomik büyümenin desteklenmesinde yurt içi tasarrufların yabancı sermayeden daha önemli olduğunu göstermektedir. Ayrıca sermaye akımlarının gelir seviyesine etkisi, gelirdeki büyümeye etkisini aşmaktadır. Sermaye akımlarının seviye etkisi, büyüme etkisinden daha önemlidir. İnceleme dönemindeki finansal krizler (Latin Amerika, Doğu Asya ve özellikle 2008 küresel finans krizi) ve sermaye akımlarındaki daralma-genişleme dönemleri, sermaye akımlarının büyüme etkilerini engellemektedir. Krizlerin yoğunlaştığı 1990'lardan sonra sermaye akımlarının ve özellikle doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyüme üzerindeki pozitif etkisi azalmaktadır. Krizlerin maliyetleri, sermaye akımlarının pozitif büyüme etkilerini baskılamaktadır. Sermaye akımları ve ekonomik büyüme arasındaki pozitif ilişki dönem olarak 1980'lerde, ülke grupları arasında Latin Amerika ve Doğu Asya ülkelerinde ve gelişmekte olan ülkelere nispeten gelişmiş ülkelerde daha güçlüdür. Çalışma finansal bütünleşme-ekonomik büyüme ilişkisinde eşik hipotezine yönelik sınırlı kanıtlar sunmaktadır. Ayrıca farklı sermaye akımlarına ilişkin farklı eşik koşulları geçerli olmaktadır. Doğrudan yabancı yatırımların ekonomik büyüme üzerindeki etkisi ülkenin makroekonomik istikrar seviyesine bağlıdır. Yüksek enflasyon seviyesi, doğrudan yabancı yatırım akımlarının ekonomik büyüme üzerindeki pozitif etkisini azaltmaktadır. Doğrudan yabancı yatırımların büyüme etkisi, makroekonomik istikrarsızlık düzeyi düştükçe artmaktadır. Doğrudan yabancı yatırımlar, enflasyon seviyesi, bütçe ve cari işlemler dengesi, büyüme oranı gibi yapısal makroekonomik faktörlere duyarlıdır. Bulgular borç stoklarının ekonomik büyüme üzerindeki negatif etkisinin, finansal gelişme seviyesi arttıkça azaldığını göstermektedir. Ağırlıklı kanıtlar, finansal bütünleşme ve ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin genellikle doğrusal olduğunu, etkileşim etkilerinin tüm sermaye akım türleri için geçerli olmadığını göstermektedir. Finansal bütünleşmenin ekonomik büyümeye etkisi eşik koşullarına bağlı değildir.