Türkiye’de vakıfların dünü bugünü

Abstract

Vakıflar, toplumsal yaşamın gereklerinin ortaya çıkardığı ve geliştirdiği bir hukuk kurumudur. Vakıf müessesesinin temelini teşkil eden yardımlaşma ve dayanışma duygusu insanlıkla yaşıttır. İnsanlığın gelişmesi ve medeniyetler kurulmasında önemli olan bu duygunun, müesseseler halinde gelişmiş olarak ortaya çıkışı içinde bulunulan sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik şartlara göre çeşitli devirlerde değişik yollar ve şekillerde olmuştur. Tüm insanlığın mirası olan bu duygunun itici gücü ile kurulan vakıf müessesesi, tarihi gelişim içinde sağlam bir hukuki statü kazanmış ve asırlarca insanlığa büyük hizmetler sunmuştur. Geçmişten günümüze gelişen ve çalışma alanları genişleyen vakıfların temelinde insan sevgisi, yardımlaşma duygusu ve topluma bir şeyler verme isteği bulunmaktadır. Göçebe yaşamdan yerleşik düzene geçişle birlikte, toplumda dayanışma yanında gereksinimlerin düzenli ve sürekli bir şekilde karşılanması gerekliliği ortaya çıkmıştır. İnsanların sosyalleşmeye başlamasıyla ortaya çıkan yardımlaşma duygusu da, zaman içerisinde kurumsallaşarak gelişmeler göstermiştir. İktidarı ve ekonomik gücü elinde bulunduranlar toplumsal gereksinimleri gidermek için bazı malları toplumsal gereksinimlerin karşılanması için özgülemişlerdir. Böylece vakıf denilen, çağ ve yöreye göre farklı terimlerle tanımlanıp içeriği değişiklik gösteren müesseseler ortaya çıkmıştır. Araştırmamızda vakıfların Osmanlı Devleti döneminde çeşitlendirilip geliştirilmesi nedeniyle Osmanlı Devleti'nden günümüze uzanan vakıfların çeşitleri, özellikleri yapıları ele alınarak Vakıflar Genel Müdürlüğü, T. Vakıflar Bankası T.A.O. ve Vakıf üniversitelerini bu kapsamda değerlendirilmeye ve bu değerlendirme sonucu elde edilen bulgular anlatılmaya sizlere aktarılmaya çalışılacaktır.