Düşük kemik mineral yoğunluğu olan kadınlarda kuramlar üstü modelin egzersiz yapma alışkanlığı kazandırma üzerine etkisinin incelenmesi

Abstract

Yapılan çalışmalarda, bireylere egzersiz yaptırmanın o kişilere egzersiz yapma alışkanlığı kazandıracağı düşünülmüştür. Ancak birçok çalışmada denekler takip edilmemiş ve egzersiz yapma niyetlerindeki değişiklik kontrol edilmemiştir.Bu çalışmanın amacı, 40-65 yaş arası düşük kemik mineral yoğunluğu olan kadınlarda Kuramlar Üstü Model (Transteorik Model) ile egzersiz yapma alışkanlığını sürekli hale getirmek, deneklerin fiziksel aktivite düzeyini (uzun süreli) arttırmak ve sürdürebilirlik üzerine etkisini incelemektir. Araştırmaya, Antalya Anadolu Hastanesi`nde tedavi gören, 40-65 yaş arası düşük kemik mineral yoğunluğu olan kadınlar gönüllü olarak katıldı (n=144). Araştırmaya katılma kriterlerine uygun olan bireyler (n=48) rastgele olarak iki gruba ayrıldı (Denek, n=24 ve Kontrol, n=24). Denek grubuna 12 hafta süresince haftada 3 gün, günde 45-60 dk. egzersiz ve TTM (Transteorik Model) yöntemi kullanılarak eğitim verildi. Kontrol grubuna ise 12 ay boyunca 3 gün/hafta, 45-60 dk./gün egzersiz yaptırıldı. İlk 3 ay'da katılımcılar, Fizyoterapist eşliğinde uygulamalara katıldı. İkinci 3 ay süresinde ise, egzersiz yapma alışkanlıklarını sürdürüp sürdüremedikleri ve bazı parametrelerdeki değişimler takip edildi. Her iki grubun Statik Denge (SD), Kuvvet, Uluslar arası Fiziksel Aktivite Anketi (UAFAA), Mini Mental Test (MMT), Avrupa Osteoporoz Derneği Yaşam Kalitesi Anketi (QUALEFFO-41) ve Egzersiz Davranışı Değişim Basamakları Anketi (EDDBA) çalışmanın başında (ön test), 3. ayda (ara test) ve 6. ayda (son test) değerlendirilmiştir. Çalışma sonunda, SD ve Kuvvet parametrelerinde, denek grubunda ara test ile son test arasında pozitif yönde anlamlı fark (p<0.01) gözlenirken, kontrol grubunda negatif yönde anlamlı fark (p<0.01) olduğu belirlenmiştir. UAFAA'da ise, denek grubu ikinci 3 ayda da gelişmeye devam ederken (p<0.01), kontrol grubu gelişiminin durduğu (p>0.05) gözlenmiştir. Deneklerin MMT sonuçlarında ise kontrol grubunda bir iyileşme olmazken (p>0.05), denek grubunda düzenli ve sürekli bir artış ve iyileşme gözlenmiştir (p<0.01). QUALEFFO-41 sonuçlarında, denek grubu ikinci 3 aylık dönemde iyileşmeye devam ederken (p<0.01), kontrol grubunun aynı dönemde başlangıç düzeyine geri döndüğü (p>0.05) belirlenmiştir. Katılımcıların EDDBA sonuçları incelendiğinde, denek grubu her üç ölçümde de iyileşirken (p<0.01) kontrol grubunun son testte başlangıç düzeyine gerilediği (p>0.05) belirlenmiştir. Çalışma sonunda, TTM yöntemi ile eğitim ve egzersiz protokolü uygulanan grubun, egzersiz yapma alışkanlıklarını sürdürdükleri ve buna bağlı olarak ölçülen parametrelerin iyileşmenin devam ettiği belirlenmiştir. Aynı değişim kontrol grubunda gözlenmemiştir.