Yerli turunç, carrizo ve troyer sitranj anaçlarının Antalya koşullarında yetiştirilen önemli turunçgil tür ve çeşitlerinin yapraktaki karbonhidrat ve bitki besin elementleri ile meyve verimi ve kalitesi üzerine etkileri.

Abstract

Bu araştırmada, limonlardan erkenci olması nedeniyle İnterdonato çeşidi; mandarin ve portakallardan kaliteli ve pazar talebinin son derece yüksek olması nedeniyle Klemantin ve Washington Navel çeşitleri; altıntoplardan ise son yıllarda pazar talebinin yeniden artmaya başlaması nedeniyle Marsh Seedless çeşidi kullanılmıştır. Anaç olarak ise bölgemizde yaygın olarak kullanılan turunç anacı ve son yıllarda yapılan çalışmalarda ümitvar olarak görülen Troyer ve Carrizo sitranj anaçları seçilmiştir. Bu anaçlar üzerindeki çeşitlere ait ağaçların gelişme durumları, verim ve meyve kalitesi ile karbonhidrat, klorofil ve bitki besin elementleri içerikleri incelenerek, en iyi anaç X kalem kombinasyonları saptanmıştır. Deneme materyali olarak, Batı Akdeniz Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü'nün Serik- Kayaburnu Araştırma ve Uygulama Arazisi'ne 1983 yılında 7x7 m aralıklarla dikilmiş olan ağaçlar kullanılmıştır. Laboratuar çalışmaları Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Merkezi Laboratuarı ile Bahçe Bitkileri Bölümü'ne ait Pomoloji Laboratuarı ve Batı Akdeniz Tarımsal Araştırmalar Enstitüsü'ne ait Toprak ve Bitki Analiz Laboratuarı' nda gerçekleştirilmiştir. Bulgularımız sonucunda, verim ve kalite açısından en iyi sonuçlar limonda turunç anacı, diğer türlerde ise Carrizo sitranj anacı üzerindeki ağaçlarda saptanmıştır. İncelenen tüm çeşitlerde karbonhidrat içerikleri bakımından sitranj anaçlarının daha yüksek değerlere sahip olduğu belirlenmiştir. Mevsimsel değişim itibariyle ise karbonhidrat, klorofil ve besin elementleri içerikleri bakımından Carrizo ve Troyer sitranj ile turunç anaçları üzerindeki ağaçlarda benzer bir mevsimsel değişim izlenmiştir. Karbonhidratlardan toplam karbonhidratlar, nişasta ve karbonhidrat/azot(C/N) oranının ilkbahardan yaza doğru artıp, sonbahara doğru azaldığı ve kışa doğru tekrar arttığı; toplam şeker, indirgen şeker ve sakkaroz içeriklerinin ise ilkbahardan sonbahara kadar azalıp, kışa doğru arttığı saptanmıştır. Bitki besin elementlerinin mevsimsel değişiminde ise azot (N), fosfor (P) ve potasyumun (K) ilkbahardan yaza kadar artıp, bir sonraki ilkbahara kadar azaldığı; kalsiyum (Ca), sodyum (Na), demir (Fe) ve mangan (Mn) konsantrasyonlarının ise ilkbahardan kışa kadar artıp, bir sonraki ilkbahara doğru azaldığı; magnezyumun (Mg) ilkbahardan sonbahara kadar artıp, devamında bir sonraki ilkbahara kadar azaldığı; çinkonun (Zn) ilkbahardan bir sonraki ilkbahara kadar azalıp, devamında yaza doğru arttığı; bakırın (Cu) ilkbahardan sonbahara kadar azalıp, kışa doğru arttığı ve devamında ilkbahara doğru azaldığı belirlenmiştir. Anaçların topraktaki bitki besin elementlerinden yararlanma düzeylerinde farklılık tespit edilmiştir. Washington Navel' de Fe ve Cu açısından turunç anacının, diğer besin elementleri açısından ise sitranj anaçlarının, Klemantin mandarininde ise genel olarak sitranj anaçlarının daha başarılı olduğu saptanmıştır. İnterdonato limonunda N, Na ve Cu açısından turunç; K, Ca ve Fe açısından sitranj anaçları; Marsh Seedless altıntopunda ise K ve Zn açısından turunç, Mg, Na, Fe ve Cu açısından ise Troyer sitranj anaçlarının daha başarılı olduğu belirlenmiştir. Klorofil içerikleri bakımından ise tüm çeşitlerde ilkbahardan kışa doğru artış ve devamında bir sonraki ilkbahara doğru azalış saptanmıştır. Özet olarak, bölgemiz koşullarındaki Washington Navel portakalı, Klemantin mandarini ve Marsh Seedless altıntopu için Carrizo sitranj anacının, İnterdonato limonu için ise turunç anacının incelenen tüm özellikler bakımından en iyi sonucu verdiği saptanmıştır.