Strese bağlı adaptif hücresel korunma mekanizmasında prostaglandin E2, nitrik oksit ve capsaicin’e duyarlı duysal sinirlerin rolü.

Abstract

Mide mukozasının endojen ve ekzojen bir çok irritan maddeye maruz kalması akut mukozal lezyon oluşumuna neden olurken, zararlı maddelerle tekrarlanan karşılaşmalar mukozanın bu etkilere karşı adapte olmasını sağlar. Bu adaptif korunma mekanizmasının kompleks sürecinde endojen prostaglandinlerin (PG), nitrik oksitin (NO) ve duysal sinirlerin rol oynadığı düşünülmektedir. Tekrarlanan soğuk ve hareketsizlik stresine bağlı olarak mide mukozasında gelişen adaptif hücresel korunma mekanizmasında NO, PG ve kapsaisine duyarlı duysal sinirlerin rolünü araştırmak amacıyla planlanan çalışmamızda kontrol, stres ve adaptasyon grupları oluşturulmuştur. Adaptasyon gruplarına L-NAME (10 mg/kg), indometazin (10 mg/kg), indometazin + L-NAME (10 mg/kg +10 mg/kg) ve kapsaisin (125 mg/kg) uygulanmıştır. Stres grubundaki hayvanlara bir kez uygulanan stres, adaptasyon grubundaki hayvanlarda 4 gün boyunca tekrarlanmıştır. Stres sonrasında alman midelerde lezyon indeksine bakıldıktan sonra, doku örneklerinde miyeloperoksidaz (MPO), prostaglandin E2, nitrit, nitrat ve CGRP ölçümleri yapılmıştır. 3,5 saatlik soğuk ve hareketsizlik stresi sonucu mide mukozasında oluşan lezyonlar, adaptasyon süreci sonunda büyük oranda azalmıştır. Strese karşı oluşan bu adaptasyon indometazin, indometazin + L-NAME ve kapsaisin verilen hayvanlarda inhibe olurken, L-NAME uygulaması strese adaptasyonu engellememiştir. Miyeloperoksidaz aktivitesi ise stres grubunda kontrol grubuna göre önemli derecede yüksek bulunurken, adaptasyon sürecinde azalmıştır. İndometazin ve kapsaisin adaptasyon sürecinin MPO aktivitesi üzerine etkisini tamamen önlemiş, L-NAME ve îndometazin + L-NAME uygulaması MPO aktivitesini değiştirmemiştir. Stres, PGE2 miktannda belirgin bir azalmaya neden olmuştur. Adaptasyon süreci, PGE2 miktarında stres gurubuna göre anlamlı bir artış sağlamıştır. İndometazin, L-NAME ve İndometazin + L-NAME verilen gruplarda adaptasyonun bu etkisi ortadan kalkmıştır. Mide mukozasında ölçülen NOx (nitrit + nitrat) değerinde strese bağlı olarak önemli bir artış tespit edilmiştir. Adaptasyon süreci NOx değerinin azalmasma ve kontrol değerine yaklaşmasına neden olmuştur. İndometazin, L-NAME ve kapsaisin uygulanan adaptasyon gruplarında NOx düzeyleri, adaptasyon kontrol grubundan belirgin olarak düşük bulunmuştur. Stres CGRP miktannda azalmaya neden olurken, adaptasyon CGRP miktarım yükseltmiştir. Yüksek doz kapsaisin ile yapılan duyusal sinir denervasyonu, CGRP miktannda önemli bir azalmaya neden olmuştur. Sonuç olarak; 4 gün süre ile tekrarlanan 3,5 saatlik soğuk ve hareketsizlik stresi, mide mukozasında strese karşı adaptasyon oluşmasını sağlamıştır. Mide mukozasının adaptasyonu mukozadaki PGE2 ve CGRP miktarlanndaki artışa bağlı olabilir. PGE2 ve CGRP'nin etkisiyle mukozadaki miktarının arttığı gözlenen NO 'nun, mide mukozasının strese adaptasyonunda etkisi saptanmamıştır.