Batı Akdeniz bölgesindeki akarsu havzalarının belirli yinelenme aralığındaki en yüksek akım değerlerinin saptanmasında kullanılabilecek uygun yöntemin seçimi

Abstract

su kaynaklarından yarar lan irken bir akarsuda. ender görülen su düzeyi sonucu oluşan taşkın zararlarından korunma da amaçlanır. Bu amaçla yapılması düşünülen su kontrol yapılarının projelenmesinde proje kesitinden gelmesi beklenilen taşkınların en doğru şekilde önceden kestirilmesi önem kazanır. su araştırma, belirli yinelenme aral ığınd.akı en yüksek akım değerinin saptanmasında uygulanan yöntemlerden birisi olan frekans analizi i cm ülkemiz koşullarında kullanılabilecek en uygun olasılık dağılımının saptanması amacıyla yapılmıştır. Bu araştırmada Batı Akdeniz ve Antalya havzasında bulunan ? akım gözlem istasyonundaki gözlem verileri analiz edilmiştir. Akım verilerinin sağlanmasında eîe taralından yayınlanan ve U94İ-İ989) yılları arasındaki akım gözlemlerini içeren "su vıiı Akım Neticeleri" ile DSİ tarafından yayınlanan ve İ96İ-1993 yılları arasındaki akım gözlemlerini içeren "Akım Gözlem Yıllığı" ndan yararlanılmıştır. Gözlem istasyonları seçilirken en az 25 yıllık gözlem verilerinin bulunması ve verilerin herne ten o 1 mas ı koşu 1 u aranm ıstır. seçilmiş olan akım gözlem istasyonlarındaki aKirn gözlem verilerinden yi İlik en yüksek akım değerleri alınarak yıllık veriler oluşturulmuştur. Bu yıllık serilerden yararlanılarak İki Parametreli Lognormai. üc Parametreli Lognormai, Gumbei. Pearson in ve Log Pearson 111 Dağılımları 'na göre 2, e. lo. 20. 50 ve i 00 yıl yinelenme aralıklarındaki en yüksek akım değeTierı hesaplanmıştır. Hesaplamalarda herb ir dağılım i cm gerekli parametreler bulunduktan sonra x =x+K.£. seklindeki genel frekans eşiti iği kul lanı imıstır. Akım gözlem verilerine uygun olasılık dağılımının belirtilmesinde belirli bir yinelenme araiığındakı en vüksek akım değerlerine eşit veya deha fazla olan gözlem verilerinin sayısı saptandıktan sonra ortalama gözlem sayısı bulunarak en yüksek ortalamayı veren dağılım gözlem verilerine en uygun olası i ık dağılımı olarak kabul eo.ı imıstır. 35Akım gözlem verilerine uygun o i as ılık dağılımının belirtilmesinde belirli bir yinelenme aral ıtırdaki en yüksek akım değerlerine eşit veya daha. fasla- -olan gözlem verilerinin sayısı saptandıktan sonra ortalama gözlem sayısı bulunarak en yüksek ortalamayı veren dağılım gözlem ver i i er i ne en uygun o 1 as 1 1 1 k dağ ılımı ol arak kabu 1 edilmiştir. seçilen akım gözlem istasyonlarındaki verilerin analizi ile elde edilen sonuçlar ve öneriler aşağıdaki gibidir. i. Frekans ana 1 i z i nd.e üc Paramet re 1 i o 1 as 1 1 1 k dağılımlarının akım gözlem verilerine genel olarak iki parametrelilerden daha iyi uyum sağladıkları saptanmıştır. 2. Akım verilerinin kuramsal olasılık dağılımlarına uygun i uğunun kont rol unda, o i as ı i ı k dağ 1 1 1 m ı na göre hesaplanan akım miktarı ile gözlem verisi arasındaki nispi sapmanın hesap! anması esasına dayanan yöntemin uygulanması uygundur. 3. bu tip cal ısmaiarda, L-umbel dağı i iminin kullanılması uygun değildir