İnsan uterus damar endotelinde FAS antijen (CD95) ve fas ligand (FASL, CD95L) ekspresyonlarının regülasyonu

Abstract

İnsan uterusu yaşam boyunca hem hücresel hem de moleküler seviyede önemli değişimlere gider. Bu bağlamda, insan vücudundaki bir çok fizyolojik ve patalojik olayın araştırılması ve anlaşılması için uterus bir rehber doku olma özelliği taşımaktadır. İlaveten endometriyum endotel hücreleri bir çok bakımdan endometriyumdaki olayarm merkezinde yer alan hücrelerden en önemlilerinden bir tanesidir. Fas-FasL sitemi apoptozun sinyalinin başlamasında oldukça önemli role sahiptir. Hipotezimiz, insan uterus damarına ait endotel hücrelerindeki FasL ve Fas varlığı, menstrual siklus ile erken gebelik boyunca zaman ve alan bağlamında ilişkili olduğu ve bu proteinlerin ifadesinin steroid hormonlar (östrojen ve progesteron), interlökin 8 (IL-8), monosit kemotaktik protein- 1 (MCP-1) ve Lösemi inhibitor Faktör (LİF) gibi parakrin faktörler tarafından farklı şekilde düzenlendiğidir. FasL ve Fas moleküllerinin insan endometriyum hücrelerinde hem mRNA hem de protein düzeyinde hücre, alan ve zaman bağımlı olarak düzenlendiği tespit edildi. Ayrıca FasL 'in miyometriyum endotel hücreleri ile endometriyum endotel hücreleri tarafından siklus boyunca farklı düzenlendiği tespit edildi. Kullanılan mağnetik ayrıştırma tekniği ile insan endometriyum endotel hücreleri (HEEC) izole edilerek bu hücrelerin steroidler tarafıdan direk olarak hem proliferasyonlarınm hem de anjiyogenik kapasitelerinin arttırıldığı tespit edildi (östradiol, progesteron, ve östradiol+progesteron ile stimüle edilen hücreler, kontrol hücrelerine kıyasla anjiyogenik kapasitedeki artış istatiksel olarak anlamlılıydı (sırasıyla 3.0+0.1, 3.3+0.2, 3.1+0.1, 1.6+0.1, p<0.01). İn vivo bulgularımız ve yapılan HEEC kültürlerinde estogejin HEEClerde FasL'm varlığının düzenlenmesinde önemli rolü olduğu tespit edildi. Estradiol ile HEEC yüzeyinde FasL varlığının arttırılması sonucu HEEC-T lenfosit ortak-kültüründe T lenfositlerinde apoptos arttı (p<0.05). Ayrıca FasL'm hCG tarafından endometriyum epitel ve stroma hücrelerinde varlığını regüle ederek hem bu hücrelerde hem de T lenfositlerinde apoptosu artırdığı gözlendi (p<0.01). Endometriyumda kemokin reseptörleri CXCR1, CXCR2 ve CCR5 immnoreaktiviteleri immunohistokimya tekniği kullanılarak araştırıldı. İnsan stroma, gland ve endotel hücrelerin özellikle implantasyon fazında CXCRl'i arttırdığı tespit edildi (p<0.01). HEEC kültürlerinde ise HEEClerin MCP-1 ve IL-8 ile uyarılmasının 48. saatinde FasL seviyesinin belirgin olarak azaldığı saptandı. Sonuç olarak verilerimiz, 1. Endometriyum dokusundaki Fas ve FasL'ın, menstrual siklus ve erken gebelik boyunca uterusta zaman ve alan bağımlı olarak varolması endometriyumdaki apoptoz olayalarına aktif olarak katıldıklarını Fas ve FasL 'tan özellikle FasL seviyesi seks steroid hormonları ve hCG tarafından regüle edilerek maternal immun-toleransa katılabileceği; 2. Endometriyum endotelyumunda ekspre edilen FasL'm özellikle endometriyuma lökosit ekstravazasyonunun kontrolüne aktif olarak katıldığı ve östrojen ve kemokinler FasL seviyesini direkt olarak etkiliyebileceği; 3. İnsan endometriyum endotel hücrelerinin proliferative ve anjiyogenik kapasitelerinin hormonal olarak regüle edildiği ve kemokin reseptörleri için pozitif oldukları; 4. İnsan endometriyum endotel hücrelerindeki FasL varlığı endometriyum lökositlerinin dokuya infılitrasyonununda endotelyal hücrelerin fiziksel bariyerlerine ilaveten moleküler seviyede bir bariyer oluşturabileceğini önermektedir.