Sporun, 15-17 yaş çocukların benlik kavramları ve beden algılarına etkisi

Abstract

Bu araştırmada, spor yapan ve yapmayan lise öğrencilerinin benlik kavramları ve beden imgelerinden hoşnut olma düzeyleri karşılaştırılmış, daha sonra bu değişkenler, cinsiyet, yaş, bireysel ve takım sporu ile uğraşma durumuna göre karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir. Araştırmanın örneklemini, 2002-2003 eğitim-öğretim yılında, Antalya il merkezinde, Milli Eğitim Bakanlığı'na bağlı resmi okullardan, orta sosyo-ekonomik düzeye sahip okullara devam eden, 15-17 yaş arası (15.87 ± 0.80 yıl), 200 spor yapan (Kız-erkek), 201 spor yapmayan (Kız-erkek) olmak üzere toplam 401 öğrenci oluşturmuştur. Araştırmanın bağımlı değişkenleri olan benlik kavramını ölçmek için "Piers-Harris Çocuklar için Benlik Kavramı Ölçeği", beden imajı doyum puanlarını ölçmek için ise "Berscheid-Walster-Bohrnstedt Beden İmajı Anketi" kullanılmıştır. Ayrıca öğrencilerin, kişisel, sosyo-demografık, sosyal faaliyette bulunma ve spor yapma düzeyleriyle ilgili bağımsız değişkenlerini belirlemek için ise araştırmacı tarafından geliştirilen "Kişisel Bilgi Formu" kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlar değerlendirildiğinde, spor yapan öğrencilerin benlik kavramları ve beden imgelerinden hoşnut olma düzeyleri, spor yapmayan gruba oranla anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (p<05). Tüm öğrenciler arasında erkek öğrencilerin benlik kavramı ve beden imajı doyum puanları daha yüksektir (p<05). Spor yapan kız ve erkeklerin benlik kavramı ve beden imajı doyum puanları arasında fark bulunmazken (p>.05), spor yapmayan erkeklerin puanları, spor yapmayan kızlara göre anlamlı derecede yüksektir (p<05). Spor yapan kız öğrencilerin spor yapmayan kız öğrencilere göre benlik kavramı ve beden imajı doyum puanları daha yüksek iken (p<05), spor yapıp-yapmama durumu erkek öğrencilerin benlik kavramı ve beden imajı doyum puanlarım anlamlı düzeyde etkilememiştir (p>.05). Tüm öğrencilerin yaş faktörüne göre benlik kavramı puanları karşılaştırıldığında sadece 15-17 yaş arasındaki fark anlamlı bulunurken (p<05), yaş değişkeni beden imajı doyum puanlarını anlamlı düzeyde etkilememiştir (p>.05). Yaş faktörü, spor yapan-yapmayan açısından değerlendirildiğinde sadece 16 ve 17 yaşındaki öğrencilerin benlik kavramı ve beden imajı doyum puanlan spor yapanlar lehine daha yüksek bulunmuş (p<05), buna karşılık yaş açısından kız ve erkek öğrencilerin benlik kavramı ve beden imajı doyum puanlan arasında anlamlı fark bulunamamıştır (p>.05). Bireysel spor ve takım sporu ile uğraşanların benlik kavramı ve beden imajı doyum puanları arasında da anlamlı bir fark yoktur (p>,05). Uygulanan korelasyon analizleri sonucuna göre, spor yapma düzeyinde, farklı cinsiyet ve yaş gruplarında, benlik kavramı ve beden imgesi arasında yüksek bir ilişki olduğu bulunmuş (p<05), ancak bu ilişki bireysel sporcularda gözlenememiştir Sonuç olarak araştırma, 15-17 yaş arasındaki ergenlerin düşük benlik kavramları ve beden algılarının giderilmesinde sportif faaliyetlerin etkin bir yol olduğunu ortaya koymaktadır.