Uluslararası muhasebe standartları ile ülkemizdeki muhasebe standartları uygulamalarının karşılaştırılması

Abstract

Bu çalışmanın amacı, ülkemizdeki muhasebe standartları ve uygulamalarının, uluslararası muhasebe standartları ile örtüştüğü ve farklılaştığı noktaların saptanmasıdır. Her ülkenin muhasebe gelişimi dış çevre faktörlerinin etkisi altında şekillenmektedir. Ekonomik, tarihsel, kurumsal ve kültürel faktörlerin karmaşık etkileşimi sonucu oluşan muhasebe uygulamaları bu nedenle ülkeden ülkeye farklılaşmaktadır. Muhasebe uygulamalarındaki bu çeşitlilik, globalleşen sermaye piyasaları ve çok uluslu işletmelerin de etkisiyle, muhasebede harmonizasyon ihtiyacını ortaya çıkartmaktadır. Uluslararası Muhasebe Standartlarının oluşumu, dünya genelinde ortaya çıkan muhasebede harmonizasyon ihtiyacının bir sonucudur. Çalışmanın birinci bölümünde, uluslararası muhasebe kavramı, muhasebe sistemlerinin farklılaşmasına neden olan faktörler ve muhasebe sistemlerinin sınıflandırılması ile harmonizasyon kavramı ve dünyada harmonizasyon konusunda yapılan çalışmalar açıklanmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde, incelenen 15 adet Uluslararası Muhasebe Standardına ilişkin açıklamalar ile bu standartlarla ülkemizdeki muhasebe standartlarının karşılaştırılmasına yer verilmektedir. Uluslararası Muhasebe Standartları ile karşılaştırmaya konu olan ülkemizdeki muhasebe standartları, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği, Sermaye Piyasası Kurulu Tebliğleri ve Türkiye Muhasebe Standartları'ndan oluşmaktadır. Bugüne kadar yayımlanmış olan 34 adet uluslararası muhasebe standardı arasından seçilen 15 standart ise, ülkemizde mevcut muhasebe standartlarında yer alan ve genel olarak bütün işletmeler için geçerli olan konulara ilişkindir. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise, ülkemizde faaliyet gösteren büyük ölçekli işletmelerin muhasebe uygulamalarının, uluslararası muhasebe standartlarının öngördüğü uygulamalarla örtüştüğü ve farklılaştığı noktaların saptanması amacıyla bir araştırma yapılmıştır. Araştırmanın ana kütlesi, İstanbul Sanayi Odasının 2000 yılı için yayınladığı ilk 500 büyük sanayi kuruluşu olarak belirlenmiştir. Ana kütle seçiminde, işletmelerin ekonomideki önemi ve uluslararası sermaye piyasalarına açılma potansiyelleri kriter alınmıştır. Araştırma sonucunda ülkemizdeki muhasebe uygulamalarının, incelenen 15 adet Uluslararası Muhasebe Standardıyla ne ölçüde uyumluluk gösterdiği, bu uygulamaların, uluslararası muhasebeXV standartlarıyla uyumluluğunu etkileyen faktörler, işletmelerin uluslararası muhasebe standartlarını uygulama nedenleri ve uluslararası muhasebede karşılaşılan sorunlara ilişkin durum saptaması yapılmıştır.