İrritabl barsak sendromlu hastalarda selektif serotonin reuptake inhibitörlerinin kullanımının visseral algılama üzerine etkileri ve bu hastalarda anorektal manometri bulguları

Abstract

Çalışmamızda; sık rastlanan ve hastaların hem fiziksel hem de sosyal hayatlarını olumsuz olarak etkileyen, ciddi ekonomik ve sosyal kayıplara neden olan İrritabl Bağırsak Sendromunun tedavisinde kullanıma giren ve net olarak etkileri henüz değerlendirilmemiş olan SSRI grubu antidepresan ilaçların, bu hastalıkta izlenen anormal visseral algılama üzerinde etkisi olup olmadığının test edilmesini amaçladık. Kolonoskopi sonrası tüm hastalara dört kanallı radial basınç ölçüm yapabilen ve uç kısmında yetişkin tipi latex materyalden imal edilmiş balon içeren kateter ve Polygraph HR multikanal kayıt sistemi (Medtronic-Synetics Inc.), kullanılarak anorektal manometrik analiz uygulandı. Test analizleri bilgisayar ile Polygram for Windows 2.03 (Medtronic-Synetics Inc.) yazılımı kullanılarak yapıldı. Rapor oluşturulmasında ise aynı programın "report generator" modülü kullanıldı. Prosedür tanımı ve "report generator" konfigürasyonu manual olarak tüm hastalara aynı standartlar kullanılacak şekilde ayarlandı. Manometri işlemini takiben kateterin balon içeren kanalı ucuna üçlü musluk bağlanarak sabit volümlerde ve eşit aralıklarla balon şişirildi. Hastalara ilk gerginlik hissi, sürekli dışkılama ihtiyacı duyduğu volüm ve tolere edebildiği maksimum hacimler soruldu ve kaydedildi. Daha sonraki basamakta hastaya Fluoksetin 20 mg başlandı. İlacı sabahları ve günde bir kez olmak üzere 21 gün kesintisiz kullanması istendi ve tedavi bitimine manometri ve balon inflasyonu testlerinin tekrarlanması için randevu verildi. Tüm hastalar istenen süre boyunca tedaviye devam ettiler ve kontrol için başvurdular. Hastaların testleri tekrarlandı ve yakınmalarındaki, dışkı düzeni sayısı ve şeklinde değişiklik olup olmadığı açısından sorgulandılar. Testlerin tamamlanmasını takiben tüm analizler birlikte yapıldı. Yapılan değerlendirmeler sonucunda; Hastaların fluoksetin kullanımı sonrasında ilk hissedilen hacim, devamlı dışkılama hissine neden olan hacim değerlerinde anlamlı değişiklik izlenmez iken (sırasıyla p=0.29, p=0.14), maksimum tolerabl volüm eşik değerlerinde istatistiksel olarak anlamlı artma (p=0.01) gösterildi. Ayrıca yapılan manometrik analizler sonucunda fluoksetin tedavisi sonrası istirahatte rektal basınç değerlerinde istatistiksel olarak anlamlı yükselme saptandı. Hastalar sorgulandığında %60 (18 hasta) hastada karın ağrısı şiddet ve sıklığında azalma olduğu öğrenilirken; Hastaların hiçbirinde dışkı sayı ve niteliğinde değişiklik olmadığı görüldü. Tedavi sırasında hiç bir hastada ilacı kesmeyi gerektiren ciddi yan etki olmaz iken 1 hastada titreme, 1 hastada kendiliğinden düzelen döküntü ve iki hastada uykuya dalma güçlüğü şeklinde yan etkiler izlendi. Sonuç olarak SSRI grubu ilaçların ciddi yan etkilere neden olmaksızın İBS'lu hastalarda kullanılabileceği, bu ilaçların İBS'lu hastalarda bozulmuş olan visseral algılamanın düzeltilmesinde faydalı olabileceği düşünüldü. Çalışmamızın sonucu ile, SSRI grubu ilaçlar kullanılarak Barostat visseral stimülatör ve nörofizyolojik çalışmalar eşliğinde visseral algılamanın ve hasta semptomlarının daha ayrıntılı değerlendirileceği, plasebo kontrollü çalışmalar gerektiği ortaya çıkmıştır. İBS patogenezinde önemli rolü olduğu kesin olan serotonin üzerinden etkili 5HT3 ve 5HT4 antagonistleri ile de benzer çalışmalar yapılması bu konuda daha ayrıntılı bilgiler edinilmesi ve belki de İBS patogenezinin aydınlatılmasında önemli fayda sağlayacaktır.