Değişik deneysel stres modellerinin görsel uyarılma potansiyelleri üzerine etkileri ve mekanizması

Abstract

Strese maruz kalan bireylerde fizyolojik ve davranışsal bir takım değişikliklerle birlikte, NO 'nun ve lipid peroksidasyonunun arttığı da bilinmektedir. Ancak, streste oluşabilecek görsel sistem değişikliklerinde NO 'nun ve lipid peroksidasyonunun nasıl bir rolü olduğu henüz bilinmemektedir. Bu amaçla hazırlanan çalışmamızda, 120 adet albino sıçan her birinde 10 'ar adet olmak üzere bölünerek şu gruplar oluşturulmuştur; kontrol grubu (K), L-NAME alan kontrol grubu (KL), Vitamin E alan kontrol grubu(KE), soğuk strese maruz bırakılan grup (S), hareketsizlik stresine maruz bırakılan grup (H), hareketsizlik ve soğuk stresine maruz bırakılan grup (HS), L-NAME alan stres grupları (SL, HL, HSL), Vitamin E alan stres grupları (SE, HE, HSE). 15 günlük deney süresince, L-NAME 10 mg/kg/gün olarak intraperitonal, vitamin E ise 30 mg/kg/gün olarak intramusküler verilmiştir. Aynı sürede kontrol gruplarına serum fizyolojik injekte edilmiştir. Deneysel sürenin sonunda sıçanların görsel uyarılma potansiyelleri (VEP) kaydedildikten sonra, biyokimyasal analizler için kanlan ile birlikte retina ve beyin dokuları alınmıştır. Plazma kortikosteron düzeylerinin bütün deney gruplarında kontrole göre arttığı görülmüştür. Stres grupları kontrolleri ile karşılaştırıldığında, L-NAME'in sadece SL grubunda kortikosteron düzeyini önemli ölçüde yükseltirken, Vitamin E'nin bütün stres gruplarında kortikosteron düzeylerini anlamlı olarak azalttığı saptanmıştır. Beyin ve retina TBARS değerlerinin bütün stres gruplarında K grubuna göre önemli olarak arttığı gözlenmiştir. L-NAME'in kontrolleri ile karşılaştırıldığında, stres gruplarında lipid peroksidasyonu azalttığı, ancak KL grubunda yükselttiği dikkati çekmiştir. Vit E'nin ise, bütün stres gruplarında kontrollerine göre TBARS değerlerini anlamlı olarak düşürdüğü izlenmiştir. Kontrolle karşılaştırıldığında, beyin nitrit seviyelerinin bütün stres gruplarında, retina nitrit seviyelerinin ise sadece H grubunda önemli ölçüde arttığı tespit edilmiştir. Kontrolleri ile karşılaştırıldığında, L-NAME ve Vit E'nin bütün stres gruplarında nitrit değerlerini fark edilir düzeyde düşürdüğü görülmüştür. İstatistiksel değerlendirme sonucunda, beyin ve retina GSH-Px aktivitelerinin stresten etkilendiği, L-NAME'in etkisinin ise stres modeline göre değiştiği saptanmıştır. Stres grupları kontrol grupları ile karşılaştırıldığında, her üç stres grubunda da VEPlerin tüm bileşenlerinin latenslerinin uzadığı tespit edilmiştir. L-NAME'in, K ile mukayese edildiğinde KL grubunda tüm VEP latenslerini anlamlı biçimde uzattığı gözlenmiştir. Ancak, L- NAME'in ve vitamin E'nin kontrolleri ile karşılaştırıldığında, tüm stres gruplarında VEP bileşenlerinin latenslerini anlamlı olarak kısalttığı göze çarpmıştır. VEPlerin tepeden-tepeye genlik değerleri içerisinde, sadece P2N2 genliğinin KL ve tüm stres gruplarında kontrol grubunun genlik değerine göre düştüğü bulunmuştur.