Fitokimyasal içerikler bakımından zengin mor renkli şeker mısır (Zea mays saccharata Sturt.) Islahı

Abstract

Bu tez çalışması, (i) mor renkli şeker mısır hibrit çeşitleri ve bu çeşitlere ulaşabilecek yerli ebeveyn hatlarını geliştirmek, (ii) hatları morfolojik olarak karakterize etmek, (iii) mor renkli şeker mısır hatlarının genel kombinasyon kabiliyetlerini belirlemek, (iv) şeker mısır melezlerinin fitokimyasal ve bazı kalite içerikleri bakımından yüksek kaliteye sahip olanları belirlemek amacıyla 2020 ve 2021 yıllarında Antalya Batı Akdeniz Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü (BATEM)'ünde yürütülmüştür. Tez süresince tarla çalışmalarının yanı sıra serada da yetiştirilmesi sayesinde bitkilerde yılda 2 generasyon ilerleme sağlanmıştır. Araştırmada mor şeker mısır (MŞM) hatlarının geliştirilmesi için pedigri ve istenilen allellerin aktarılması için geri melezleme yöntemleri kullanılmıştır. Geri melezleme ile Türkiye'de ilk yerli şeker mısır çeşidi olan BATEM TATLI mısır çeşidinin ebeveynlerinin mor versiyonu geliştirilmiştir. Tez süresi içinde geliştirilen mor renkli şeker mısır hatları yoklama melezine alınmış, genel kombinasyon kabiliyetleri (GKK) belirlenmiştir. Tezin gıda kalite ve besin içerik analizleri de aynı kurumda Tıbbi Aromatik Bitki Merkez Laboratuvarlarında yapılmıştır. Araştırmada elde edilen sonuçlara göre; S5 kademede 118 adet mor renkli şeker mısır ıslah hattı elde edilmiştir. Elde edilen hatlar morfolojik olarak karakterize edilmiş farklı genetik tabana ait oldukları tespit edilmiştir. Yoklama melezi verim denemesi sonuçlarına göre 18 adet MŞM hattının GKK yüksek olduğu tespit edilmiştir. Denemeye alınan 18 MŞM melezinden de 3 adedi verim ve fitokimyasal içerikleri bakımından ümitvar çeşit adayı olarak tespit edilmiştir. Tez çalışması ülkemizdeki mor renkli tatlı mısır ıslah çalışmalarına öncülük yapmış hem üretici ve hem de tüketici için yeni, yerli ve sağlıklı fonksiyonel bir ürünü ülkemize kazandırmıştır.