Suça sürüklenen çocuklar, suç mağduru çocuklar ve ceza adalet sisteminde yer almamış olan çocuklarda nöropsikolojik özellikler ile dikkat yanlılığının değerlendirilmesi

Abstract

Çocukların son yıllarda giderek artan bir oranda "suça sürüklenen çocuk" ve "mağdur çocuk" sıfatıyla ceza adalet sistemine dahil olması pek çok açıdan ciddi bir problem olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu tez çalışmasının temel amacı; suça sürüklenen çocukların yürütücü işlev becerileri ve dikkat yanlılığı açısından mağdur çocuklar ve ceza adalet sistemine dahil olmamış çocuklara göre farklılık gösterip göstermediğini değerlendirmektir. Araştırmanın örneklem grubunu Antalya Adliyesinde haklarında ceza dava dosyası açılmış olan 12-18 yaş aralığındaki 30'u suça sürüklenen ve 30'u mağdur sıfatına sahip olan çocuk ile 25'i herhangi bir suça sürüklenme – mağduriyet öyküsü bulunmayan kontrol grubundaki toplam 85 çocuk oluşturmuştur. Bu bağlamda, yürütücü işlevler Barratt Dürtüsellik Ölçeği Kısa Formu, Raven Standart Progresif Matrisler Testi, Stroop Testi TBAG Formu, Wisconsin Kart Eşleme Testi ve İstanbul 5 Küp Planlama Testi ile ölçülürken dikkat yanlılığı ise Dot-Probe göreviyle ölçülmüştür. Her üç grup için çocukların okuma – yazma bilmemesi, mental retardasyona sahip olması ve ana dilinin Türkçe olmaması dışlama kriterleri olarak belirlenmiştir. Çalışma sonucunda suça sürüklenen çocukların Barratt Dürtüsellik Ölçeğinden aldıkları puanın mağdur çocuklara ve kontrol grubundaki çocuklara göre anlamlı olarak daha yüksek olduğu bulunurken yürütücü işlevleri değerlendiren diğer araçlarda kontrol grubunun suça sürüklenen ve mağdur çocuklara göre anlamlı olarak daha iyi performans gösterdikleri bulunmuştur. Dikkat yanlılığı açısından ise, kontrol grubundaki çocukların, suça sürüklenen ve mağdur çocuklara göre daha az dikkat yanlılığı sergilediği bulunmuştur. Son olarak, kontrol grubunun yürütücü işlev becerilerinin, suça sürüklenen çocuk grubu ve mağdur çocuk grubuna göre daha iyi olduğu tespit edilmiştir.