Futbolda gözlemlenen prososyal ve antisosyal davranışların incelenmesi

Abstract

Bu çalışmanın amacı Türkiye Futbol Süper Ligi'nde birden fazla kez şampiyonluğu bulunan (Beşiktaş, Fenerbahçe, Galatasaray ve Trabzonspor) takımların 2018-2019, 2019-2020, 2020-2021 sezonlarında birbiriyle yaptığı müsabakalarda sporcularda gözlemlenen prososyal ve antisosyal davranışları çeşitli değişkenlere göre incelemektir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinin gözlem ve doküman analizi teknikleri kullanılmıştır. Müsabakalardaki davranışların belirlenmesi, sınıflandırılması ve kodlanması yaklaşık 836 saat sürmüştür. Gözlem yoluyla elde edilen davranışlara ait veriler Bandura (1999) tarafından tanımlanan proaktif ve önleyici ahlak kavramları doğrultusunda sınıflandırılmıştır. Ayrıca davranışların sınıflandırılmasında Kavussanu ve Boardley (2009) tarafından bu tanım kapsamında geliştirilen Sporda Prososyal ve Antisosyal Davranış Ölçeğinden (The Prosocial and Antisocial Behavior in Sport Scale) ve Gürpınar ve Güven'in (2011) yaptığı Futbol Hakemlerinin Karşılaştıkları Sportmenlik Dışı Davranışların İncelenmesi adlı çalışmalardan faydalanılmıştır. Araştırmada ek olarak araştırmacı tarafından geliştirilen müsabaka bilgi formu ve kişisel bilgi formu kullanılmıştır. Müsabakalarda 24 farklı antisosyal davranış türü altında toplam 3080 adet antisosyal davranış, 22 farklı prososyal davranış türü altında toplam 1945 tane prososyal davranış gözlemlenmiştir. Sporcuların takımı, yaşı, uyruğu, spor tecrübesi, milli olma durumu, mevkisi, müsabakanın süresi, müsabakanın oynandığı saha, müsabakanın sonucu, müsabakanın seyirci durumu ve takımın müsabaka öncesi ligdeki sıralaması değişkenlerine göre sporcuların gözlemlenen prososyal ve antisosyal davranış adetleri ortaya konmuştur.