Abstract:
Serbest bölgeler, vergi muafiyeti, bazı gümrük prosedürlerine tabi olmamaları ve ülkelerin üretimini teşvik ederek dış ticaret açığını dengelemeyi amaçlamaları ile Türkiye'nin ve dünyanın dış ticaretinin bel kemiği konumundadır. Özellikle üretim ve ihracata birçok katkısı bulunan serbest bölgeler, Aralık 2019'da Çin'in Wuhan kentinde patlak veren Covid-19 pandemisinden paylarına düşeni almışlardır. Bu dönemde uygulamaya konulan yeni gümrük kontrolleri, hammadde tedarikinde yaşanan sıkıntılar serbest bölgeleri olumsuz yönde etkilemiştir. Bu bağlamda çalışmada derinlemesine görüşme tekniği kullanılarak, uluslararası literatür ve haber kaynakları taraması sonucu hazırlanan sorular, serbest bölgelerde faaliyet gösteren firmaların uzman yöneticilerine yöneltilerek, serbest bölge firmalarının bu dönemdeki deneyimleri ve karşılaştıkları zorlukları ortaya koymak amaçlanmıştır. Bunun için yapılan araştırmalar sonucu gümrüklerde yaşanan sorunlar, hammadde tedariki sırasında karşılaşılan problemler, fiyat değişimleri gibi konularda yoğunlaşan derinlemesine görüşme soruları hazırlanmış ve firma yöneticilerine sorulmuştur. Yapılan görüşmelerden sonra toplanan veriler değerlendirilerek elde edilen bulgular ile serbest bölgelerin pandemi döneminde yaşadığı sorunlar anlaşılmaya çalışılmıştır. Derinlemesine görüşme sonucu elde edilen bulgular değerlendirilerek bu dönemde serbest bölgelerin birçok sorunla karşılaştığı görülmüştür. Her ne kadar yat üretimi yapan serbest bölge firmaları, bu dönemde izole olma talepleri artan insanların ve firmaların yatlara yönelmesi ile üretimde artış yaşasalar da hammadde tedarikinde problemler yaşamışlardır. Dolayısıyla bu durum üretimde gecikmelere sebep olmuştur. Aynı şekilde çalışmada lojistik, işgücü ve tedarikçi açısından da birçok sıkıntı yaşayan firmaların bu dönemde aldıkları önlemler de ortaya konmaya çalışılmıştır. Bu vesile ile hem literatürdeki boşlukları doldurmak hem de politika yapıcılara serbest bölgelerin esas sorunlarını göstermek amaçlanmıştır.
