Tekil yüz yapılarının bütünsel algılanmasında dorsal ve ventral görsel yolaklarının rolü

Abstract

Bu çalışmanın temel amacı tekil yüz yapılarının bütünsel algılanması işleminde ortaya çıkan davranışsal ve elektrofizyolojik tepkilerin incelenmesidir. İnsanların yüzleri bütünsel bir şekilde işledikleri ve ayrıca uzamsal frekanslarda yapılan manipülasyonların bu işlemeyi etkilediği literatürde ortaya konulmuştur. Ters çevirme ve kompozit yüz paradigmaları aracılığıyla yürütülen OİP çalışmalarında yüz konfigürasyonun bozulduğu durumlarda ortaya çıkan OİP bileşenlerinin normal yüzlerin işlenmesinden farklılaştığı bulgulanmıştır. Ayrıca farklı uzamsal frekans bantlarındaki yüzlerin bütünsel işlenme bakımından farklılık gösterdiği alanyazında gösterilmiştir. Bununla beraber bu bağlamda parça/bütün görevi kullanılarak yürütülmüş bir çalışmaya rastlanmamaktadır. Dorsal ve ventral görme yolaklarının görsel sistem içerisine ulaşan bilginin en üst düzeyde değerlendirildiği bölgeler olduğu söylenebilir. Birçok nörogörüntüleme çalışması özellikle ventral yolakta bulunan bazı bölgelerin yüz işlemede etkin bir rolünün bulunduğunu göstermiştir. Bununla beraber son yıllarda yapılan bir çalışma yüzlerdeki konfigürasyonel değişimlerin algılanmasında dorsal yolağın da etkin bir rol oynadığını göstermiştir. Bu çalışmada katılımcılara farklı uzamsal frekans koşullarında parça/bütün görevi uygulanmış ve bu esnada verdikleri yanıtların doğruluk oranları, tepki süreleri ve ayrıca EEG ölçümleri kaydedilmiştir. Kaydedilen bu ölçümler hem farklı uzamsal frekanslarda parça/bütün etkisinin hem de parça ve bütün koşullarında verilen tepkilerde uzamsal frekans etkisinin değerlendirilmesi amacıyla analiz edilmiştir. Ayrıca EEG verileri oksipital, dorsal ve ventral bölge elektrotlarında ortaya çıkan P100, N170 ve N250 olaya ilişkin potansiyellerin (OİP) analizi için kullanılmıştır. Bütün elektrot bölgelerinde ortaya çıkan OİP'lerde uzamsal frekans etkisi ve ayrıca parça/bütün etkisi değerlendirilmiştir. Bununla beraber ventral ve dorsal bölge elektrotlarında ortaya çıkan OİP'lerde karşılaştırılmıştır. Katılımcıların bütün uzamsal frekans koşullarında bir yüz parçasını bütün bir yüz içerisinde iken izole oldukları koşula nazaran daha iyi tanıdıkları gösterilmiştir. Ayrıca önceki alanyazında tutarlı bir şekilde bu çalışmada da parça/bütün etkisinin düşük uzamsal frekans koşulunda diğer koşullara oranla daha yüksek olduğu gözlemlenmiştir. OİP bileşenlerine dair bulgular ise bütün uzamsal frekanslarda hem yüz parçalarının hem de bütün haldeki yüzlerin ventral bölge elektrotlarında dorsal bölge elektrotlarına nazaran daha yüksek genlikli P100, N170 ve N250 bileşenlerine neden oldukları gözlemlenmiştir. Bununla beraber bütün uzamsal frekanslarda parça ve bütün koşullarında ventral bölgede ortaya çıkan N170 ve N250 bileşenleri farklılaşırken dorsal bölge elektrotlarında yüksek uzamsal frekanslarda bu bileşenlere dair parça/bütün etkisi gözlemlenmemiştir. Ayrıca çoğu durumda filtresiz ve düşük uzamsal frekanstaki uyarıcıların yüksek uzamsal frekanstakilere göre daha yüksek P100 ve N170 ancak daha düşük N250 bileşeni genliklerine neden olduklarına rastlanmıştır.