2008 Finansal kriz sonrasında ABD-Çin ticaret savaşlarının Türk demir çelik sektörüne etkilerinin kompleks ağ analiziyle incelenmesi

Abstract

Gelişen uluslararası piyasalarda fon arz ve talepleri belirlenmeye başlanmış ve iktisadi anlamda geçen yarım asırda büyük önem arz etmiştir. Küreselleşmenin getirisiyle artan bu gibi sermaye hareketleri finansal piyasalarda ekonomik refahı arttıran olumlu etkileri olduğu gibi ülkelerin ekonomilerini dışarıya karşı daha kırılgan hale getirdiği için bir takım olumsuz etkilerde doğurabilmektedir. Özellikle küresel kriz dönemleri ve ticaret savaşlarının yaşandığı dönemlerde tedarik zincirinde yer alan her bir ülke en az bu tarz olumsuzluklara doğrudan maruz kalan ülkeler kadar olumsuz yönde etkilenmektedir. Ülkeler bu gibi kriz dönemlerinde ekonomik yapılarının bozulmaması için sağlam politikalarla ekonomik büyümenin ve gelişmenin en önemli unsurlarından olan ihracat kalemlerindeki katma değeri en yüksek olan sektörlerle ilgili doğru politikalara sahip olmalıdırlar. Bunun içinde o sektördeki aktörleri kendileri için tespit etmeli partnerlerinin kendi ticaretlerindeki etkilerini iyi ölçmelilerdir. Demir Çelik endüstrisi modern ekonomilerin ve küreselleşen dünyanın işlemesini sağlayan tüm sektörler için girdi oluşturan kritik bir sektördür. Ülkeler için ekonomik kalkınmanın da temelini oluşturduğu için uzun süredir hükümetlerin ilgi odağı olmuştur. Türkiye dünyadaki en önemli ham çelik üreticileri arasında yer almakta olup ihracatında ve ithalatın da demir çelik sektörü büyük öneme sahiptir. Bu tez çalışmasında finansal krizin yaşandığı ve etkilerinin görüldüğü 2008 -2009 yılı, ticaret savaşlarının başladığı ve etkilerinin görüldüğü 2018 -2019 yılları için Ucinet programı aracılığıyla analizler yapılmıştır. Analizler de kullanılan ülkeler Türkiye'nin de içinde yer aldığı dünyanın en büyük ham çelik üreticilerinden oluşmaktadır. İlk olarak bu ülkelerin ihracat matrisleri oluşturulmuş daha sonra bu matrislerden demir çelik sektörü için kompleks ağ analizleri çıkartılmıştır. Çıkan bulgulardan seçili yıllardaki ülkelerin ego ağları, ülkelerin ağdaki konumları ve merkezlikleri belirlenerek Türk demir çelik sektörüne olan etkileri yorumlanarak ortaya konulmuştur.