Ekonomik kompleksite ve lojistik performans indeksi: BRICS-T ülkelerinde bir uygulama

Abstract

Günümüzde küreselleşme ile birlikte uluslararası ticarette artan rekabet ortamı ülkelerin ekonomik gelişimlerine doğrudan etki etmektedir. Özellikle gelişmekte olan ülkeler bu rekabet ortamına uyum sağlayabilmek ve uluslararası platformda yerini alabilmek için bazı reformlar ve ekonomi politikalarında yenilikler yapması gerekir. Bu bağlamda ülkelerin ihracat potansiyelleri her geçen gün daha da önem kazanmaktadır. Ancak şunu da unutmamak gerekir ki artık ülkelerin ihracat hacimlerinin büyüklüğünün önemi azalırken, ihraç ettiği ürünlerin bileşenleri günümüz dünya ekonomisinde daha çok önem arz etmektedir. Yani ülkelerin ne kadar ihraç ettiğinden çok ne ihraç ettiği daha önemlidir. Bu sebeple gelişmekte olan ülkeler gelişmiş ülkelere yakınsayabilmek için bazı üretim ve ekonomi politikalarında yeniliklere ihtiyaç duymaktadır. Ülkelerin kompleks ürün üretimi ile ilişkili üretim potansiyeline ulaşabilmeleri için emek yoğun ürünlerden bilgi, teknoloji ve beceri gerektiren ürünlere yönelmeleri gerekmektedir. Bu konuda yabancı sermaye yatırımı ile bilgi, beceri ve teknoloji transferi gibi süreçleri tamamlayan ülkeler ihracat sepetlerini genişleterek ihracat potansiyellerini arttırmaktadır. Ülkelerin ihracata dayalı bu büyüme potansiyeli birçok farklı indeks ile gösterilebilmektedir. Bu göstergelere lojistik performans indeksi ve ekonomik kompleksite indeksi örnek verilebilir. Bu tez çalışmasında BRICS-T ülkelerinin iki ürün grubu için ticaret ağları oluşturulmuş ve birbirleri ile olan ilişkileri görselleştirilerek lojistik performans indeksi ve ekonomik kompleksite indeksi kapsamında Ucinet sosyal ağ analizi ile değerlendirilmiştir. Çalışmada kullanılan ürün grupları ekonomik kompleksite düzeyi en yüksek olan ülkelerin ihraç ettiği ürün grupları incelenerek ilk beşte bulanan ortak ürün grupları seçilmiştir. Çalışma sonucunda en merkezi ülke Çin Halk Cumhuriyeti olduğu, diğer ülkelerin merkez ülke etrafında konumlandığı tespit edilmiştir. Çalışmanın bir diğer amacı olan ticaret ağının en önemli aktörleri Çin Halk Cumhuriyeti ve Hindistan olarak tespit edilmiştir.