Orman yangınlarının hava kalitesi ve yer yüzey sıcaklığı üzerindeki etkilerinin uzaktan algılama yöntemleri ile incelenmesi

Abstract

Ormanlar, ağaçlar gibi büyük canlılardan en küçük canlılar olan mikroorganizmalara kadar tüm canlıları içinde barındıran, yaşam için gerekli olan atmosfer dengesini sağlayan kara ekosistemleridir. Dünyanın %31'ini, ülkemizin ise %30'unu kaplayan ormanlar; her türlü canlıya besin, barınma gibi olanaklar sağlar ve doğanın işleyişini dengeli bir şekilde devam ettirmesine yardımcı olur. İklimlerin değişime uğraması sonucu ortaya çıkan kuraklık ve yüksek sıcaklık, ormanlık alanlarda insanlık faaliyetlerinin artması gibi nedenlerden dolayı orman yangınları çıkmaktadır. Bu yangınlar sonucu, atmosfere çeşitli kirletici gazlar ve partiküller salınarak hava kalitesini düşürmektedir. Yangınlar sırasında toprak yüzeyinin sıcaklığının artması, toprak ekosistemine de zarar vermektedir. Uzaktan algılama yöntemlerinin hızlı, pratik olması orman yangınlarının bu zararlarını yangın bölgesine gitmeden de tespit etmeyi, incelemeyi mümkün kılmaktadır. Bu tez çalışmasında, 2021 yılı yaz aylarında ülkemizde meydana orman yangınlarının hava kalitesi ve yer yüzey sıcaklığına olan etkilerinin uzaktan algılama teknikleri ile incelenmesi amaçlanmıştır. Meydana gelen orman yangınlarından en fazla zarar gören Antalya ve Muğla illerinin orman yangınları sırasında hava kalitelerinde düşüşler olduğu ve yangın bölgelerinde yer yüzey sıcaklığının arttığı gözlemlenmiştir. Alınan uydu görüntülerinde gerçekleştirilen analizlere göre Antalya ve Muğla illerinde yangınlar döneminde; CO, NO2 ve PM10 değerlerinde artışlar olmuştur. Ayrıca yangın bölgelerindeki artan yüzey sıcaklıkları, yangınlar söndürüldükten sonra bir süre daha yüksek bir şekilde devam etmiştir. Sonuç olarak, literatürdeki benzer çalışmalar ve yapılan bu tez çalışması ışığında; orman yangınlarının bölgenin yüzey sıcaklığını arttırdığı ve hava kalitesini düşürerek hava kirliliğine neden olduğu anlaşılmıştır.