Tohumlu tip bermuda çimi hatlarında kendine uyuşmazlık ve tohum verimi oranlarının belirlenmesi

Abstract

Bermuda çimi (Cynodon dactylon (L.) Pers) tropik ve subtropik iklimlerde parklar bahçeler ve spor alanlarında en çok kullanılan çim türüdür. Ülkemiz Bermuda çiminin genetik çeşitlilik merkezinde yer almaktadır. Ancak şu anda ülkemizde ticari olarak kullanılan tohumlu Bermuda çimi çeşitlerinin tamamı ithal edilmektedir. Bu durum yeşil alan tesis maliyetlerini artırmaktadır. Bu çalışmanın amacı, tohumlu tip Bermuda çimi çeşitleri geliştirmek için kullanılabilecek ıslah hatlarında kendilenme ve tohum verimi oranlarının belirlenmesidir. Bu kapsamda, Akdeniz Üniversitesinde geliştirilmiş tetraploid (2n=4x) yapıda 6 adet ıslah hattı (C12, B3, A4, P-1, R-1, CLB-1) kullanılmıştır. Seçilen Bermuda hatları ile 15 farklı melezleme kombinasyonu oluşturulmuştur. Çalışma arazi koşullarında 3 tekerrürlü olarak kurulmuş ve ıslah hatlarının çiçeklenme özellikleri, kendine uyuşmazlık/kendilenme oranı ve açıkta tozlanma/tohum tutma oranları tespit edilmiştir. Sonuçlar ıslah hatlarının çiçeklenme özellikleri, kendilenme ve tohum tutma yüzdeleri açısından önemli varyasyon gösterdiğini ortaya koymuştur. Hatların kendilenme oranı %0 ile %0,4 arasında değişmiştir. Tohum tutma oranları ise %1(CLB-1) ile %30 (P-1) arasında varyasyon göstermiştir. Her bir başakta oluşan başakçık (çiçekçik) sayısının ise 18 (A4) ile 25 (P-1) arasında değişim gösterdiği ve bir çiçekte oluşturulan tüm başakçık sayısının 75 (CLB-1) ile 100 (C12) arasında varyasyon gösterdiği tespit edilmiştir. Birim alanda(1x1 m) oluşan çiçek yoğunluğunun 1-9 skalası kullanılarak 2,6 (düşük) ile 7,8 (yüksek) arasında varyasyon gösterdiği ve P1 ıslah hattının en yoğun ve sürekli çiçek oluşturan Bermuda genotipi olduğu anlaşılmıştır. Sonuçlar ıslah hatlarımız içinde tohum verimi açısından en yüksek genel kombinasyon yeteneğine sahip, oldukça yoğun çiçek oluşturan ve öte yandan oldukça düşük (≤ %0,4) kendilenme oranına sahip P-1 hattının tohumlu tip Bermuda çimi çeşitleri geliştirmede ebeveyn olarak kullanılabileceğini ortaya koymuştur. P1 hattının tohum tutum oranı açısından diğer 4 ıslah hattı içinden özellikle C12 ve B3 ile oldukça uyumlu/verimli olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada kullanılan P-1, C12 ve B3 ıslah hatları yüksek tohum verimli sentetik Bermuda çeşitleri geliştirmede kullanılabilir.