Göçün güvenlikleştirilmesi ve dışsallaştırılması bağlamında son dönem Türkiye-Avrupa Birliği ilişkileri

Abstract

Bu çalışma, göç olgusunu Kopenhag Okulu güvenlikleştirme modeliyle ele almakta olup, güvenlikleştirilen ve dışsallaştırılan göç konusuyla son dönem Türkiye- Avrupa Birliği (AB) ilişkilerini açıklamayı hedeflemektedir. Ayrıca bu çalışma, son dönem göç iş birliği çerçevesinde Türkiye- AB ilişkilerini analiz etmeyi amaçlamaktadır. Bu doğrultuda çalışmanın ana sorunsalı, Türkiye'nin tam üyelik takviminin netliğe kavuşamaması ve AB'nin göçü dışsallaştırma ve güvenlikleştirme uygulamaları neticesinde, Türkiye'nin tampon devlet pozisyonuna gelmesidir. AB göç iş birliği uygulamalarıyla Türkiye'nin tam üyelik sürecini belirsiz bir tarihe bırakmaktadır. AB, Türkiye'nin aday ülke statüsünden uzaklaşan yapısını bilmekle birlikte, Türkiye'yi göç alanında iş birliğine gidilen imtiyazlı ortak, hatta stratejik ortak pozisyonunda konumlandırır. Çalışma bu tartışma hipotezlerini irdelerken, nitel, objektif ve eleştirel yöntemleri kullanır. Yapılan araştırmaların neticesinde çalışma, Türkiye- AB ilişkilerinin göç iş birliğiyle yeni bir boyut kazandığı sonucuna varır. İlişkilere göç konusu ile yeni bir dinamizm getirilmeye çalışılsa da, karşılıklı güven kaybı önemli bir konudur. Türkiye'nin AB ile göç iş birliği çerçevesinde imzaladığı Geri Kabul Anlaşması'nı (GKA) vize serbestisi diyaloğuna dayandırmıştır. Bu anlaşmanın imzalanmasından kısa bir süre sonra Türkiye, AB ile 18 Mart Mutabakatı konusunda uzlaşmış ve göçmen geri kabulüne başlamıştır. Çalışma, son dönem AB Zirve kararları Türkiye'nin göç iş birliği beklentilerini karşılamadığı sonucuna varır. Türkiye, AB göç iş birliğiyle vize serbestliği kazanamamıştır. Haziran 2021 AB Zirvesi'nde Türkiye'nin adaylık takvimine yer verilmediği gibi yeni müzakere başlıklarının açılması konusu da yer bulmamaktadır. Son dönemde Türkiye, AB'ye tam üye olma hedefinden vazgeçmediğini ifade etse de AB'nin pratikteki zirve kararları Türkiye'nin beklentilerinin uzağındadır. AB, Türkiye'nin tam üye olma hedefini görmezden gelmektedir. Çalışma, Haziran 2021 kararlarında da görüleceği üzere AB'nin Türkiye'yi göç gibi belirli başlıklarda zorunlu olarak iş birliğine gidilen imtiyazlı ortak olarak tanımlamayı sürdürdüğü sonucuna varmıştır. AB'nin göçü sorun olarak gören kontrol ve güvenlik odaklı iş birliği uygulamaları olumlu sonuçlanmayacaktır. İnsan hakları ve göçmen güvenliğini önemseyen geniş katılımlı yaklaşımlar taraflara yarar sağlayacaktır. Akdeniz'de, Ege'de veya herhangi bir göç yolculuğunda insanlık dramları yaşandığı müddetçe, sürecin kazananı olmayacaktır.