Rönesans hümanizmi bağlamında Kopernik'in heliosentrik evren kuramı'nın felsefi değerlendirmesi

Abstract

Kültürel bir hareket olan "Rönesans" İtalya'da başlamış ve bununla birlikte hümanizm akımının canlanmasını olanaklı kılmıştır. Hümanizm akımı başlangıçta Antik Yunan'ın kültürel metinlerini kazandırmaya yönelik bir çalışma olmasına rağmen daha sonraları bilimsel etkinliklerin zeminini oluşturmuştur. Antik Yunan'a dönük bu tavır, o dönemde Kopernik'te olduğu gibi birçok bilim insanının da önünü açmıştır. Bir dönem İtalya'da bulunup Rönesans hareketini bire bir deneyimleyen Kopernik, Antik Yunan'ın astronomiyle ilgili çalışmalarını incelemiş ve hatta bu çalışmaları kökten değiştirerek bir devrim gerçekleştirmiştir. Bu sayede XVI. yüzyılda astronomi alanında büyük bir değişimin öncüsü olmuştur. O dönemde kilisenin kabul ettiği "Geosentrik Evren Kuramı"na karşı, "Heliosentrik Evren Kuramı"nı gündeme getirmiştir. Kopernik'in çalışmaları ve çalışmalarını sunarken izlediği yol, diğer bilim insanları için ilham verici olmuştur. Nitekim o dönemde kilise otoritesini tam olarak kaybetmemiştir. Bu nedenle Kopernik'in kuramını ortaya koyması kolay olmamıştır. Kopernik'in kuramını sunarken süreci doğru değerlendirmesi kilisenin hoşgörüsünü kazanmasını sağlamıştır. Aslında kendisi de bir kilise üyesi olan Kopernik, Aristoteles ve Batlamyus'un astronomiye ilişkin düşüncelerini incelemiş; onların dünyanın hareketsiz olduğuna ilişkin görüşlerini yeterince akla yatkın bulmamıştır. Bu bağlamda matematiksel hesaplamalar ve dönemi dolasıyla sınırlı gözlemleri sonucu, hem dünyanın hareket ettiği hem de evrenin merkezi olmadığı gerçeğine ulaşmıştır. Kopernik'in Heliosentrik Evren Kuramı bilimsel niteliğinin yanı sıra felsefi bir alt yapıya da sahiptir. Bu çalışmada, Kopernik'i devrimsel nitelikteki Heliosentrik Evren Kuramı'na yönlendiren etmenler ortaya konulmaya çalışılacak, Kopernik'in ve kuramının Rönesans Dönemi'ndeki önemine değinilecektir. Diğer yandan Kopernik için, Aristoteles ve Batlamyus'un astronomisinin eksik yanlarının ne olduğu incelenecektir. Aynı zamanda Kopernik'in kuramı felsefi bir bakış açısıyla ele alınacaktır.