Öğretmenlere ve okul yöneticilerine göre öğrencilerin okul başarısını etkileyen faktörler (Van/Erciş örneği)

Abstract

Öğrencinin okul başarısını etkileyen faktörlerin ayrıca başarıdaki eşitsizliklerin nedenlerine yönelik olarak sosyal sınıf farklılıklarından okulun niteliğine, kültürel yoksunluktan kültürel farklılıklara ya da zekâ ile ırksal özellikler arasındaki ilişkiye varıncaya kadar çeşitli konularda üretilen çalışmalar bulunmaktadır. Türkiye'de de özellikle kırsal kesimde yaşayan, etnik köken farklılığına sahip olan, egemen kültürden farklı bir kültüre ve dile sahip öğrencilerin okul başarısını etkileyen hususların tespitine yönelik olarak çalışmalar gerçekleştirilmektedir. Nitel araştırma deseniyle tasarlanan ve derinlemesine görüşme tekniği kullanılarak gerçekleştirilen bu araştırmada da öğretmenlere ve okul yöneticilerine göre Türkiye'nin doğusunda ve kırsalında yaşayan öğrencilerin okul başarısını etkileyen faktörlerin neler olduğunun tespit edilmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda Van'ın Erciş ilçesinde görev yapmakta olan 22 öğretmen ve 8 okul yöneticisi ile derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen veriler betimsel olarak analiz edilmiş, öğrencilerin okul başarısını etkileyen faktörler temalar ve kategoriler etrafında toplanarak anlatılmış ve yorumlanmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre dil ve iletişim problemleri, öğrencilerin geleceğe yönelik amaç ve hedeflerinin olmaması, öğrencilerin bilinçsizliği, motivasyon eksikliği, rol model bireylerin olmaması ve öğrencinin özgüvensizliği gibi faktörler çalışmada öğrenciye bağlı faktörler olarak belirtilmiştir. Ailelerin ilgisizliği, kalabalık nüfuslu aileler olması, maddi yetersizlikler, velinin eğitime olan bakış açısı, okul ve veli arası iş birliğinin yetersizliği ve evde çalışma ortamının yetersizliği gibi faktörler ise çalışmada veliden kaynaklanan faktörler olarak ifade edilmiştir. Öğretmenlerin tecrübesi ve istekliliği, sık öğretmen değişiklikleri, öğretmen sayısının yetersiz olması, kültürel çatışma, öğrenci ile iletişim eksikliği, okulun fiziki yetersizlikleri ve materyal yetersizlikleri ise öğretmenden ve okul yönetiminden kaynaklı faktörler olarak belirtilmiştir. Bölgesel açıdan öğrencinin başarısını etkileyen faktörler olarak ise coğrafi konum ve uzaklık, iklim koşulları, inanç farklılığı, ana dil farklılığı, yaşam tarzı farklılığı, fırsat eşitliğinin olmaması ve kültürel farklılık gibi hususlar ifade edilmiştir.