Sosyalleşme ve şöhretlik bağlamında dijital çocuk emeği: Çocuk youtuber

Abstract

Yeni iletişim teknolojilerinin sunduğu zaman-mekân parametrelerinden bağımsız iletişim imkânı, bireylerin küresel düzlemde etkinlikler gerçekleştirmesine, yeni değerler edinmesine ve yeni kimlikler kazanmasına aracılık etmektedir. Çocukların iletişim teknolojileriyle kurdukları bağlar, ortaya çıkardıkları yeni pratikler ve ilişkide oldukları olgular, şirketleşmiş sosyal medya platformlarının ekonomi-politik yapısı içerisinde gerçekleşmektedir. Bu yapının varlığı hem çocuk YouTuberın hem de izleyici çocukların platformdaki etkinliklerinin irdelenmesini gerekli kılmaktadır. Bu çalışma, çocukların sosyalleşme süreçlerini ve pratiklerini, şöhretlik edinimlerini, tüketim davranışlarını ve emek-kazanç durumlarını bir sosyal medya mecrası olan YouTube platformu üzerinden ele almış ve bu platformda üretmiş oldukları video içerikleri özelinde irdelemiştir. Nitel araştırma deseninin benimsendiği, etnografi yönteminin temel alındığı ve gözlem tekniğinin temel veri sağlayıcı olarak kullanıldığı bu çalışmada, çocuk YouTuberlığın küresel eğilimlerinin ve yerel görünümlerinin izlerinin sürülmesi amaçlanmıştır. Bu doğrultuda belirlenen kriterler çerçevesinde amaçlı örnekleme yöntemi aracılığıyla YouTube Türkiye içerisinden 5 ve YouTube World içerisinden 6 çocuk YouTuber kanalı incelemeye dahil edilmiştir. Kanallarda üretilen video içerikleri, çevrim içi etnografi yöntemiyle incelenmiş ve elde edilen veriler, belirli temalar altında betimsel şekilde analiz edilip bütüncül bir çerçeve içerisinde aktarılmıştır. Araştırma sonucunda çocukların oyun anlayışlarının, oynama davranışlarının ve oyun araç-gereçlerinin dönüştüğü; ebeveyn tarafından inşasına başlanan kariyerin süreç içerisinde çocuğun tek başına inşa etmeye devam ettiği bir yapıya büründüğü; üretilen içerikler bağlamında YouTuberın hem kendisini hem de izleyici çocukları bir tüketim ideolojisinin ve kültürünün taşıyıcısı haline getirdiği; oynamak, eğlenmek ve hatıra biriktirmek gibi çeşitli motivasyonlarla içerik üretimine başlayan çocuğun süreç içerisinde şirketleşmiş sosyal medya platformu YouTube içerisinde tam zamanlı performans gösteren dijital bir işçiye evirildiği görülmüştür.