Stoa felsefesinde fizik-etik ilişkisi bağlamında duygulanımlar (Pathos)

Abstract

Helenistik dönemin önde gelen felsefi ekollerinden biri olan Stoa felsefesi, M.Ö. III. yüzyılda Kitionlu Zenon tarafından kurulmuştur. Kuruluş aşamasından itibaren birçok felsefi okulu etkilemiş ve pek çok filozoftan etkilenmiş olan Stoa felsefesi, doğayı merkeze alan içkin bir yaşamın olanaklılık koşullarını ele alır. Doğayı merkeze alan bu içkin yaşam ancak ve ancak doğaya uygun bir yaşam ile mümkündür. Doğaya uygun bir yaşam ise doğanın bilgisine sahip olmakla, yani doğa araştırmaları (fizik) ile olanaklı hale gelir. Doğa araştırmaları, doğa hakkında bilgi edinmemizi sağlar. Stoacılar, edinilen bu bilgiler doğrultusunda doğaya uygun bir yaşamın insanın eylemlerine yön vererek etik bir yaşamı mümkün kılacağını düşünürler. Stoa felsefesinde etik bir yaşam, doğaya ve aynı zamanda akla uygun bir yaşamdır. Bu sebeple doğaya ve akla uygun bir yaşam, aynı zamanda iyi bir yaşam anlamına gelir. Stoa felsefesinde etik bir yaşamda varılması hedeflenen nihai amaç sarsılmaz, dingin (ataraksia) ve bilgece bir yaşama ulaşmaktır. Hedeflenen bu sarsılmaz, bilgece yaşamda duygulanımların (Pathos) yeri nedir? Bütün duygulanımlar dingin bir yaşamın önünde engel oluştururlar mı? Duygulanımların dingin bir yaşamda engel oluşturmamasının ölçütü nedir? Çalışmamızda bu soruların cevabı Stoa felsefesinin fizik-etik ilişkisi bağlamında aranmış ve duygulanımların tamamının ataraksia düşüncesine bir engel olarak düşünülmesinin Stoa felsefesine ilişkin isabetli olmayan bir yorumlama olacağı ileri sürülmüştür.