İş yerleri ve yaşam alanlarında bulunan cihazların elektromanyetik alan seviyelerinin belirlenmesi ve elektromanyetik risk analizi

Abstract

Günümüzde teknolojinin gelişimiyle birlikte yaşamımızın her anında elektronik cihazlar kullanılmaktadır. Yaşamımızı kolaylaştıran kullanmaktan vazgeçemediğimiz bu cihazların hayatımızda önemi çok büyüktür. Bu kolaylıkla birlikte elektrikli cihazların ne kadar iş gücü, zaman gibi avantajları olsa da insan vücuduna verdiği zararlar da vardır. Bu konuda birçok araştırmalar yapılmıştır. Yapılan araştırmalarla, çalışmalarla bu zararlar minimal düzeyde tutulmaya çalışılmıştır. Bu elektrikli cihazlar, kullanım sırasında farklı frekanslarda elektromanyetik alan meydana getirirler. Elektromanyetik alana maruz kalmak insan sağlığını olumsuz yönde etkiler. Gelişen teknolojiyle birlikte birçok yeni cihazlar da kullanılmaya başlanmış, aynı zamanda bu cihazların çalıştığı frekans bandı da artmıştır. Tüm dünyada ve ülkemizde 2020 yılı itibariyle Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından pandemi olarak kabul edilen covid-19 salgını sürecinde alınan önlem planları gereği evlerde daha çok vakit geçirilmesiyle cihazlarla etkileşim artmış, hatta uzaktan eğitim süresince çocukların cihaz kullanımı da artarak buna bağlı maruziyet de artmıştır. Araştırmanın yapıldığı coğrafyaya göre verilerin değişmesiyle birlikte, pandemi sonrası insanların internet başında geçirdikleri süre ile özellikle çocuk ve ergenlerde ekran başında geçirilen vaktin, pandemi öncesi verilere göre 3-4 kat artış gösterdiği yönünde değerlendirmeler yapılmaktadır. Bu tez çalışmasında, elektrikli cihazlara maruz kalan çalışan, çocuk, hamile kadınlar da dahil olmak üzere elektromanyetik doz analizleri yapılmış olup, alınabilecek güvenlik önlemleri belirlenerek özellikle, içinde bulunduğumuz pandemi döneminde çocukların uzaktan eğitim sürecinde ve evlerde ekranlı cihazlarla etkileşimleri, hamileler, yaşlılar gibi kişilerin elektromanyetik etkileşimlerdeki risk düzeylerine ilişkin maruziyet analizleri yapılmıştır. Düşük frekans bölgesinde 50 Hz'den 100 kHz'e kadar, dış manyetik alanların etkisiyle çocuk ve yetişkin insan vücuduna indüklenen elektrik alan ve akım yoğunlukları hesaplanması için elipsoid gövde modelleri kullanılmıştır. Harici manyetik alan 1 µT ye normalize edilerek indüklenen akım yoğunluğu tahmin edilmiştir. Düşük frekans bölgesinde dış manyetik alanın etkisiyle vücuda indüklenen elektrik alanları ile akım yoğunlukları, yüksek frekans bölgesinde ise, cihaz insan etkileşim durumuna göre patch anten modellemesi yapılarak vücuda veya kafa, göz gibi vücut kısımlarına indüklenen özgül soğurulma oranı (SAR) benzetim hesapları yapılmış ve elde edilen sonuçlar ile güvenlik önlemleri bulgular ve tartışma kısmında ele alınmıştır.