Yurtdışında yaşayan Türk çocuklarının Türkçe kullanımına yönelik motivasyonlarının öz belirleme kuramı açısından incelenmesi

Abstract

Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımıza Türk milli kültür öğelerini ulaştırmak ve yurtdışında doğan Türk çocuklarına bu öğelerin öğretiminin yapılarak milli değerlerin aktarımını sağlamak için Türkiye Cumhuriyeti'nin çalışmalar yaptığı bilinmektedir. Özellikle yurtdışında doğan Türk çocuklarına bilginin ulaşması ve sürekliliğinin sağlanması için T.C. Milli Eğitim Bakanlığının çalışmaları sonucunda, bazı ülkelerde Türk okulları açılırken bazılarında ise ek dersler vasıtası ile aktarımların yapıldığı söylenebilir. Bu kapsamda MEB tarafından geliştirilen Türkçe ve Türk Kültürü ders programı ile yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının milli değerlere yönelik tutumlarını arttırmayı amaçladığı söylenebilir. Eğitim sürecinde karşılaşılan durumlardan hareketle yapılan bu çalışmanın konusu, yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının Türkçe kullanımına yönelik motivasyon kaynaklarının belirlenmesidir. Motivasyon kaynakları, Edward Deci ve Richard Ryan tarafından geliştirilen Öz Belirleme Kuramı açısından incelenmiştir. Bu amaçla yurt dışında yaşayan Türk çocuklarının Türkçe kullanımı açısından kendilerini özerk ve yeterli hissetmeye yönelik görüşleri ile sosyal ilişkilerinde Türkçeyi kullanma durumları belirlenmiştir. Bu amaç doğrultusunda nitel araştırma yöntemi ile gerçekleştirilen bu çalışma, durum incelemesi ile desenlenmiştir. Belçika'da yaşayan Türk çocuklarının Türkçe kullanımına yönelik motivasyonlarının Öz Belirleme Kuramı açısından incelenmesine dayanan bu çalışmada bütüncül tekli durum deseni kullanılmıştır. Çalışma desenine uygun olarak 12-18 yaş arası Belçika'da yaşayan 42 Türk çocuğu araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Çalışmanın yöntemine uygun olarak, 42 katılımcı ile birebir görüşmeler yapılarak yarı yapılandırılmış form ile veriler elde edilmiştir. Veriler, içerik analizi ile çözümlenmiştir. Elde edilen verilerden hareketle Öz Belirleme Kuramı açısından tüm yaş grupları genel olarak değerlendirildiğinde; kuram içerisinde yer alan özerklik, yeterlik ve ilişkili olma boyutları ile alınan cevapların ilişkili oldukları görülmektedir. Bu boyutlar içerisinde yer alan motivasyon kaynaklarına bakıldığında ise tüm yaş gruplarında dışsal düzenleme (talep), içe dönük düzenleme (mecburiyet, koşullu özgüven), belirlenmiş düzenleme ve birleşik düzenlemeye bağlı olarak dışsal motivasyon öğesinin baskın olduğu fakat yaşın artışı ile doğru orantılı olarak dışsal motivasyon öğesinin içselleştirme ve entegrasyon süreci içerisinde değişim göstererek içsel motivasyon öğelerinin artmasına sebep olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Aynı zamanda amotivasyon durumunun ise tüm yaş gruplarında yatsınamayacak düzeyde varlığını gösterdiği sonuçlarına ulaşılmıştır.