Ortaokul öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine yönelik harita okuryazarlık becerisinin belirlenmesi

Abstract

Sosyal bilgiler hayatın hemen her alanında bireyin ihtiyaç duyduğu bilgi, değer ve becerileri kazandırmayı amaçlayan bir disiplin alanıdır. Birçok disiplinin bir araya gelmesiyle oluşmuş homojen bir yapıya sahiptir. Özellikle coğrafya biliminin verileri sosyal bilgiler için önem arz etmektedir. Haritalar coğrafyanın ayrılmaz parçalarıdır. Dolayısıyla sosyal bilgiler öğretiminde harita kullanımının önemi büyüktür. Haritalardan doğru şekilde yararlanabilmek için harita okuma becerisinin edinilmesi gerekmektedir. Bu beceriler yön bulma becerisi, sembol okuma ve yorumlama becerisi, ölçek kullanma becerisi, uzaklık ölçme becerisi, harita okuma ve yorumlama becerisi, konum ve koordinat belirleme becerisi harita okuma becerileri olarak ele alınmıştır. Bu araştırmanın amacı, sosyal bilgiler dersi kapsamında coğrafya kazanımlarından olan harita okuryazarlığı becerilerini açıklamak ve ortaokul öğrencilerinin harita okuma beceri düzeylerini belirlemektir. Harita becerileri ile sınıf, cinsiyet, okul türü değişkenlerinin arasındaki ilişki belirlenmeye çalışılmıştır. Araştırmanın evrenini Antalya ili Alanya ilçesindeki ortaokullar oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklem grubunu random olarak seçilen Özel Yedibilim Ortaokulu, Özel Bahçeşehir Ortaokulu, Özel Hamdullah Emin Paşa Ortaokulu, Kestel Yaylalı Ortaokulu, Kestel Akdeniz Ortaokulu, Değirmendere Ortaokulu, Demirtaş Nihal Demirel Ortaokulunda öğrenim gören 6. 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin yer aldığı 375 öğrenci oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak harita becerilerini ölçmeye yönelik hazırlanan 25 sorudan oluşan başarı testi uygulanmıştır. Araştırma 2020-2021 eğitim öğretim dönemi içinde gerçekleştirilmiştir. Araştırma tarama modelinde olup nicel araştırma yöntemleri doğrultusunda gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aşamasında Sönmez (2010) tarafından hazırlanan 25 soruluk başarı testi uygulanmıştır. Elde edilen veriler SPSS 21 programı ile analiz edilmiştir. Araştırmada alt problemlerin analizinde bağımsız t- Testi ve One Way Anova (tek yönlü varyans analizi) yapılmıştır. Aritmetik ortalama, yüzdelik hesaplamalar ve frekans değerleri kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; özel okullarda öğrenim gören ortaokul öğrencilerinin harita okuma beceri düzeyleri, devlet okullarında öğrenim gören ortaokul öğrencilerinin harita okuma beceri düzeylerinden daha yüksek çıkmıştır. Aynı zamanda sınıf seviyelerinin harita okuma beceri düzeylerinin detaylı analizleri sonucunda 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin harita okuma beceri düzeylerinin 6. sınıf öğrencilerinin harita okuma beceri düzeylerinden yüksek çıktığı sonucuna ulaşılmıştır. Elde edilen veriler doğrultusunda harita okuma becerileri ile cinsiyet değişkeni arasında da kız öğrencilerin erkek öğrencilere oranla daha iyi olduğu sonucuna ulaşılmıştır.