Halide Edip Adıvar'ın Raik'in Annesi romanı (Dil İncelemesi-Metin-Sözlük-Tıpkıbasım)

Abstract

Bu çalışmada, Türk edebiyatının usta yazarlarından Halide Edip Adıvar'ın ilk romanlarından biri olan Râik'in Annesi adlı eseri incelenmiştir. Bu eser, yazarın roman türünde verdiği eserlerden ikincisidir. Bu dönemde yazarın pek çok eseri dergi ve gazetelerde bölümler halinde yayınlanmıştır. Roman ilk olarak Demet dergisinde yayımlanmaya başlar. Ardından da Orhaniye matbaasında kitap haline getirilerek 1967'de Yeni matbaa tarafından tekrar basılmıştır. Halide Edip, Râik'in Annesi romanını dört bölümde şekillendirmiştir: 1. bölüm anlatıcının kahramanları tanıttığı, 2-3. bölümlerde olaylar, ilişki ağlarının kuruluşu ve birtakım entrikalar, 4. bölümde ise olayların bitişi şeklindedir. Muhteva olarak ise yazar, romanında yanlış Batılılaşma, eğitimin Türk toplumundaki durumunu ve kadın sorunsalı gibi konulara yer vermiştir. Özellikle de Batılılaşmadaki aşırılık romanda işlediği asıl problemdir. Eserlerinde içinde bulunduğu toplumun kültürünü yansıttığı karakterler üretmiştir. Halide Edip, Türk toplumunun modernleşmedeki aşamalı geçişin yerine aşırılığın kadına ve aile yapısına yansımalarını eleştirel bir tutumla ele almıştır. Aile kavramını oluşturan evliliğin bireyler arasındaki fikir ve kalp uyuşmasından geçtiğini vurgulamıştır. Yazarın bu eseri ilk romanlarından olması sebebiyle dil ve üslup açısından başarılı kabul edilmemiştir. Eserde yabancı kökenli kelimeler yoğun olarak kullanılmış ve bu kelimelerin kökenleri gösterilerek çalışmanın sözlük bölümü oluşturulmuştur. Sözlük bölümünde ele alınan kelimelerim manaları eserin bağlamından hareketle verilmiştir. Eserin daha önce transkript çalışması yapılmamış olup sadeleştirilmiş biçimi ile yeni yazıya aktarılmıştır. Çalışmada metnin transkriptli okuması Türk İlmi Transkripsiyon Sistemi esas alınarak yapılmış ve çalışmanın üçüncü bölümüne eklenmiştir. Bu doğrultuda eserin Yazılış (İmla) Özellikleri, Ses Bilgisi, Şekil Bilgisi Özellikleri incelenerek çalışmanın önemli bir bölümü oluşturulmuştur. Çalışmanın son bölümüne ise eserin orijinal yazım baskısı eklenmiştir.