Cumhuriyet döneminde Burdur merkez kazasının idari, ekonomik ve sosyal durumu (1923-1960)

Abstract

Burdur, Güneybatı Anadolu'da, Göller Yöresi olarak adlandırılan bölgede yer almaktadır. Antik Pisidia Bölgesi'nde yer alan Burdur çevresinde ilk yerleşim Üst Paleolitik dönemde gerçekleşmiştir. Son Tunç Çağı'nda Hitit egemenliğine giren Burdur ve çevresi daha sonra Frigya, Lidya, Pers İmparatorluğu, Makedonya, Pergamon Krallıkları, Doğu Roma/Bizans İmparatorlukları egemenliğine girmiştir. 1182 yılında Türkiye Selçuklu Devleti tarafından fethedilen Burdur kısa süre Moğol tahakkümünde kalmış, daha sonra Hamidoğulları Beyliği ve Osmanlı Devleti tarafından idare edilmiştir. Osmanlı idaresinde Kütahya'da bulunan Anadolu Beylerbeyliği'ne bağlanan Burdur, 1856 yılında yapılan idari değişiklikle Karaman Eyaleti'ne bağlı bir liva olmuştur. 1864 Vilayet Nizamnamesi ile Konya Vilayeti'nin Hamit Sancağına bağlı bir kaza, 1872 yılında Konya Vilayeti'ne bağlı liva haline gelmiştir. Burdur, 3 Ekim 1914 tarihinde meydana gelen 6.9'luk depremle yıkıma uğramıştır. Depremin yaralarını saramadan 28 Haziran 1919 tarihinde İtalyan işgaline uğramıştır. İki yıl kadar İtalyan işgali altında kalan Burdur, Millî Mücadele'ye maddi, manevi, askeri her türlü desteğini sağlamıştır. 1920 yılında müstakil liva olan Burdur, 1923 yılında Türkiye Cumhuriyeti'nin bir vilayeti olmuştur. Ekonomisi büyük ölçüde tarım ve hayvancılığa dayanan Burdur'da dokumacılık, halıcılık, kunduracılık, bakırcılık, marangozluk, dericilik gibi el sanatları önem taşımaktaydı. 1929 yılında yaşanan ekonomik kriz Burdur'da tüm üretim faaliyetlerini olumsuz etkilemiş ve ürünlerin fiyatlarını düşürmüştür. Atölye tarzı üretime sahip olan Burdur, modern anlamda ilk fabrikayla 1955 yılında açılan Burdur Şeker Fabrikası ile tanışmıştır. Şeker Fabrikası'nın açılmasıyla Burdur merkez kazasının nüfusunda artış yaşanmış, şehir büyümeye başlamış ve fabrikadan çıkan küspenin yem olarak kullanılmasıyla büyükbaş hayvancılık da gelişim göstermiştir. 1940'lı yıllardan başlayarak eğitim ve sağlık alanlarında da gelişmeler yaşanmıştır. 1957 seçimlerinde Türkiye genelinden farklı bir tablo çizmiş, Hürriyet Partisi'nin milletvekili çıkardığı tek vilayet olmuştur. 1960 yılına gelindiğinde Burdur merkez kazası iki nahiyeye, 66 köye, 63.713 nüfusa, stratejik bir kurum sayılan Burdur Şeker Fabrikası'na, eğitim ve sağlık kurumlarına sahip, kendi kendine yetebilen bir şehir halini almıştır.