Stoa felsefesi bağlamında pratik yaşam bilgeliği

Abstract

Bu tezde Stoacılığın ahlak felsefesinden doğan bilgelik kavramının işlenişi ve bilgeliğin pratik yaşamda düşünsel bir huzura ulaşmak için nasıl kullanılabilir bir yöntem olduğu ele alınmaktadır. Stoacı bilgelik kavramının Helence söylemi phronesis; hayatın amacının ve anlamının bulunmasına dair bir kılavuz olarak kullanılmıştır. Yaşamda karşımıza çıkan tüm olumsuz durum ve duygularla başa çıkma sanatı olarak fizik ve mantık kuramlarına dayandırılmış bir ahlak felsefesi sonucunda ortaya çıkan bu bilgelik ilkesi, insana hayatın acılarına ve her türlü duruma karşı nasıl bir tavır takınacağının ve erdemli bir hayatla ereceği içsel huzurun yolunu göstermektedir. Stoacı pratik bilgeliğin vaat ettiği ise tam bir ataraxia halidir. Ataraxia ruhsal huzuru temsil etmekle birlikte phronesise ulaşmış ya da bunun yoluna girmiş kişilere içsel bir dinginlik sunmaktadır. Stoacı bilgelik yolunda olan, felsefeyle hayatı anlamlandıran ve bakış açılarını değiştiren insan bu yolculuğunda eudaimoniaya da ulaşmış olarak en yüksek iyilik ve mutluluk haline kavuşmuştur. Felsefeyle kendini eğiten kişi Stoacıların apatheia halini yaşamında bir ilke olarak kullanacak ve yargılarından kurtularak duygularının esiri olmadan tanrısal akıl ile iradeli bir hayat sürdürebilecektir. Stoacı okulun pratik yaşam bilgeliğinin ayrıntıları ele alınmadan önce, Stoacı filozofları felsefeleri ile etkileyen düşünürler ve okullara bakılmıştır. Ardından Stoa felsefesinin ortaya çıkışı, gelişimi, özellikle ahlak felsefesi çatısı altında bilgelik kavramının Stoacı filozoflarda nasıl bir gelişim gösterdiği okulun tarihsel dönemleri baz alınarak işlenmiştir. Tezin son bölümünde bilgelik kavramının günümüz şartlarında pratik hayatta ne şekilde kullanılabilir olduğu ve felsefenin pratik yaşamdaki yansımalarının nasıl ortaya çıktığı tartışılmıştır. Stoacı bilgeliğin ana hatları olan kavramlar üzerinde durulmuştur. Stoa felsefesinin temelini oluşturan 'doğaya uyumlu yaşam ilkesi'ni günümüz koşullarında uygulayabilmek ve tüm bu maddelerle günümüzde yaşanılabilecek bir bilgelik sonucu, Stoacıların ortaya koyduğu ruh dinginliğine ulaşmanın mümkün olabileceği görüşü analiz edilmiştir. Son kısımda Stoacı pratik bilgeliğin, antik çağın zengin felsefi kaynağını kişilerin içsel huzura kavuşmalarını sağlamak amacıyla günümüzde kullanan 'felsefi sağaltım' ekolünün içinde yer aldığı konum incelenmiştir.